به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه

حفاظت

در نشریات گروه پزشکی
  • عارفه ابراهیمیان، عماد بهبودی*

    در سال اخیر، سارس کروناویروس 2 در سطح جهان گسترش یافته و جمعیتی را که فاقد ایمنی برای این ویروس بوده اند را آلوده کرده و مسبب بیماری و مرگ و میر قابل توجهی گردیده است (1، 2). ایمنی به سارس کروناویروس 2 چه از طریق عفونت طبیعی و چه از طریق واکسیناسیون، تا حدی سبب حفاظت و کاهش خطر پیامدهای بالینی مهم آن می گردد. برای مثال، تخمین زده شده که افراد بهبود یافته سروپازیتیو، می توانند تا 89% حفاظت در برابر عفونت مجدد  داشته باشند (3) و اثربخشی واکسن نیز 50 تا 95% گزارش شده است (4). با این وجود طول دوره ایمنی ایجاد شده مشخص نیست و با گذشت زمان این ایمنی، تضعیف می شود (5، 6). به علاوه نگرانی فرار واریانت های جدید از سیستم ایمنی نیز وجود دارد (7). یک سوال مهم که در اینجا مطرح می شود شناسایی ارتباط ایمنی با حفاظت علیه سارس کروناویروس 2 و بنابراین پیش بینی این که چطور این تغییرات، بر نتایج بالینی بیماری اثرگذار است می باشد. تیتر آنتی بادی خنثی کننده یک پیشگوی مهم کارایی واکسن های در حال تولید و آینده می باشد. مطالعات نشان می دهند که سطح آنتی بادی خنثی کننده به مرور زمان کاهش می یابد و ممکن است در یک سال، نیاز به بوستر هم وجود داشته باشد. با این حال حفاظت علیه فرم شدید بیماری ممکن است بطور قابل ملاحظه ای دوام بیشتری داشته باشد. می توان گفت که ایجاد پاسخ همورال قوی یا ضعیف، بستگی به اینتراکشن ویروس و میزبان و التهابی که ایجاد می شود، دارد. اگر این چالش در سطح پایین باشد، آنتی بادی ایجاد شده، عملکرد ضعیف تری دارد اما اگر این چالش در سطح بالا باشد، آنتی بادی تولید شده فانکشنال تر و در برابر مواجهه مجدد با پاتوژن، پاسخ تهاجمی تر را نشان می دهد. به علاوه، در این زمینه  پاسخ های ایمنی سلولی می توانند نقش برجسته ای را ایفا کنند (8). بنابراین اگر واکسن های موجود، مثل عفونت طبیعی قادر باشند علاوه بر تولید آنتی بادی های خنثی کننده، پاسخ ایمنی سلولی را هم برانگیزند، ماندگاری ایمنی ناشی از واکسن نیز افزایش می یابد. سوال دیگر که مطرح می شود این است که آیا تعیین تیتر آنتی بادی، پس از عفونت طبیعی یا واکسیناسیون می تواند مارکر درستی از وضعیت حفاظت در برابر عفونت باشد؟ آنتی بادی ها به عنوان مارکرهای عفونت می باشند و اگر تداوم داشته باشند می توانند سبب ایمنی طولانی مدت شوند. در بیشتر واکسن های تایید شده از نظر بالینی، تیتر آنتی بادی  متصل شونده را اندازه گیری می کنند، در حالیکه این تیتر آنتی بادی خنثی کننده است که نشان می دهد که یک واکسن چه میزان ایمنی زایی دارد. یک آنتی بادی، علاوه بر اینکه باید به آنتی ژن مورد نظر متصل شود باید قادر به خنثی کردن آن آنتی ژن هم باشد که این کار را یا به وسیله مسدود کردن عفونت با جلوگیری از اتصال پاتوژن به گیرنده یا جذب سلول های ایمنی برای پاک سازی  و کنترل بیماری انجام می دهد که این موضوع در مطالعات واکسن نیز باید مدنظر قرار بگیرد.  علاوه بر تیتر و عملکرد آنتی بادی، دانستن اینکه چطور عملکرد آنتی بادی با ایمنی سلولی ارتباط دارد و ماهیت ایمنی سلول T و B، برای پی بردن به حفاظت طولانی مدت علیه عفونت مجدد الزامی است (9). اینکه چطور برخی افراد با وجود داشتن تیتر آنتی بادی، دچار عفونت مجدد می شوند هنوز معلوم نیست. آیا وجود آنتی بادی های اختصاصی علیه سایر آنتی ژن های ویروسی قادرند تیتر پایین آنتی بادی عملکردی اختصاصی RBD را جبران کنند؟ جواب منفی است. آزمایشات نشان می دهد که زمانی که تست های Ab-mediated complement deposition(ADCD) و  Ab- dependent neutrophil phagocytosis(ADNP) انجام گرفت مشخص شد که خنثی سازی ویروس تنها در افرادی که تیتر بالای آنتی بادی IgG علیه ناحیه RBD را داشتند دیده شد. بنابراین نتیجه گرفته شد که تنها، آنتی بادی علیه RBD خنثی کننده است (10). با این وجود نمیتوان گفت که تیتر بالای آنتی بادی ضد RBD به معنای ایمنی بالا می باشد به این دلیل که تمام آنتی بادی های علیه RBD  نیز خنثی کننده نمی باشند. آیا اگر آنتی بادی ها فاقد اتصال خوب یا عملکرد موثر باشند به این معنی است که حفاظتی در برابر عفونت مجدد وجود ندارد؟ ما نمی توانیم به قطع این را بگوییم چون نمی توان نقش سلول T که بعنوان یک ارتباط دهنده ایمنی قوی به کووید19 عمل می کند را  نادیده گرفت. فرض کنید که تیتر آنتی بادی را در تعدادی افراد داوطلب در زمان T0 (زمان شروع آزمایش) بسنجیم. آیا تنها افراد علامت دار از نظر آنتی بادی خنثی کننده مثبت هستند؟ طبق آزمایشی که YC Bartsch و همکاران انجام دادند (9) افرادی که بدون علامت بودند نیز دارای آنتی بادی اختصاصی علیه RBD با اختصاصیت بالای 5/99% بوسیله تست الایزا بودند. یعنی این آنتی بادی هم در افراد علامت دار و هم بدون علامت وجود داشته اما در افراد علامت دار تیتر آن بیشتر بوده است.  بعد از پیگیری افراد برای سنجش تیتر آنتی بادی بعد از مدت زمان معین، تعداد کمی از شرکت کنندگان پاسخ آنتی بادی را بطور کامل از دست دادند و در افراد باقی مانده تقریبا نیمی از افراد کاهش تیتر آنتی بادی و نیمی دیگر به طرز عجیبی افزایش در تیتر آنتی بادی داشتند. این مشاهده را به دو طریق میتوان توجیه کرد، اول اینکه از نظر طول دوره ای که از عفونت میگذشت این افراد متفاوت بودند و دوم اینکه افرادی که افزایش تیتر آنتی بادی داشته اند ممکن است دوباره در معرض عفونت قرار گرفته باشند. با دانستن این مطالب میتوان نتیجه گرفت که اندازه گیری تیتر آنتی بادی پس از عفونت یا واکسیناسیون، اطلاعات دقیقی در مورد سطح حفاظت در برابر عفونت سارس کروناویروس 2 را به ما نخواهد داد. روش های روتین آزمایشگاهی بالینی نظیر تست الایزا هرگز قادر نخواهد بود که به شما اطمینان بدهد که آنتی بادی های تولید شده در بدن شما خنثی کننده هستند یا خیر، چون این امر نیاز به تست های خنثی سازی تخصصی دارد. بعلاوه با دانستن تیتر آنتی بادی اولیه نمیتوان به راحتی تخمین زد که سرعت کاهش آنتی بادی سریع تر یا آهسته تر خواهد بود. بنابراین به مدل هایی که پاسخ های ایمنی به عفونت را پیش بینی می کنند نیاز است تا  ارتباط ایمنی با حفاظتی که به وسیله واکسن های در حال گسترش ایجاد می شود را تعیین کنند. از آنجا که در مطالعات مختلف، جهت سنجش تیتر آنتی بادی خنثی کننده از یک روش واحد استفاده نشده است، نیاز به روش های نرمالایز کردن اطلاعات برای مقایسه بهتر نتایج وجود دارد. به علاوه پیشنهاد می کنیم که علاوه بر سنجش تیتر آنتی بادی خنثی کننده، پاسخ سلول های T و B خاطره، که با حفاظت بالا علیه سارس کروناویروس 2 مرتبطند، نیز اندازه گیری شود تا بتوانیم پیش بینی بهتری نسبت به خنثی سازی داشته باشیم.

    کلید واژگان: سارس کوروناویروس 2، آنتی بادی، حفاظت، الایزا
    Arefeh Ebrahimian, Emad Behboudi*

    Dear Editor The current epidemic of the novel Coronavirus disease 2019 (COVID-19) risen from Wuhan, China, turned to a worldwide concern because of its incubation period (2-14 days) and its high transmission rate. The first cases of the infection were reported in December 2019 in Wuhan with symptoms like pneumonia with an unknown reason. Very soon it was known as a novel kind of Coronavirus on 31 December 2019. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2), the main viral agent of this disease, is belonging to betacoronavirus genera, Coronaviridae family, an enveloped positive sense RNA virus. Like SARS-CoV, SARS-CoV-2 attacks the organism by binding to the angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2). Recently, some reports of SARS-CoV-2 infection have been shown that the virus is found not only in the respiratory tract but also in the gastrointestinal tract. In recent year, SARS-CoV-2 is still infecting populations that lack immunity to the virus, causing significant disease and mortality (1, 2). Immunity to SARS-CoV-2, either through natural infection or through vaccination, to some extent protects and reduces the risk of significant clinical consequences. For example, it has been estimated that improved seropositive individuals can have up to 89% protection against re-infection (3) and that vaccine efficacy has been reported to be 50 to 95% (4). However, the duration of the created immunity period is not known and over time, this immunity weakens (5, 6), in addition, there is concern about the escape of new variants from the immune system (7). An important question here is to identify the immune link with protection against SARS-CoV-2 and thus predict how these changes will affect the clinical outcome of the disease. Neutralizing antibody titer is an important predictor of the effectiveness of vaccines in development. Studies show that the level of neutralizing antibodies decreases over time and a booster may be needed within a year. However, protection against the severe form of the disease may be significantly longer. It can be said that the development of a strong or weak humoral response depends on the interaction of the virus and the host and the inflammation that occurs. If the challenge is low, the antibody produced has poor performance, but if the challenge is high, the antibody produced is more functional and responds more aggressively to re-exposure to the pathogen. In addition, cellular immune responses can play a prominent role in this regard (8). Therefore, if existing vaccines, such as natural infections, are able to stimulate the cellular immune response in addition to producing neutralizing antibodies, the immunity persistence of the vaccine will also increase. Another question that arises is whether determining the antibody titer after a natural infection or vaccination can be a correct marker of the state of protection against infection? Antibodies act as markers of infection and, if persisted, can lead to long-term immunity. In most clinically approved vaccines we measure the binding antibody titer, while this is a neutralizing antibody titer that indicates how immunogenic is a vaccine. An antibody, in addition to binding to the desired antigen, must also be able to neutralize that antigen, either by blocking the infection by preventing the pathogen from binding to the receptor or by stimulate immune cells for clearance and disease control, which should also be considered in vaccine studies. In addition to antibody titer and function, knowing how antibody function is related to cellular immunity and the nature of T and B cell immunity is essential to realizing long-term protection against re-infection (9). It is not yet known how some people get re-infected despite having antibody titers. Can the presence of specific antibodies against other viral antigens compensate for the low titer of functional RBD specific antibodies? The answer is no. Experiments show that when the Ab-mediated complement deposition (ADCD) and Ab-dependent neutrophil phagocytosis (ADNP) tests were performed, virus neutralization was seen only in individuals with high IgG antibody titers against the RBD region. Therefore, it was concluded that only antibodies against RBD are neutralizing (10). However, it cannot be said that a high titer of anti-RBD antibody means high immunity because not all antibodies against RBD are neutralizing. Does it mean that there is no protection against re-infection if the antibodies lack good binding or function? We cannot say for sure because the role of the T cell, which acts as a strong immune responder to coronavirus disease 2019 (COVID-19), cannot be ignored. Suppose we measure the antibody titer in a number of volunteers at time T0 (test start time). Are only symptomatic people positive for neutralizing antibodies? According to an experiment conducted by YC Bartsch et al. (9) asymptomatic individuals also had specific antibodies against RBD with a specificity of over 99.5% by enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA). This means that this antibody was present in both symptomatic and asymptomatic individuals, but its titer was higher in symptomatic individuals. After tracking subjects for antibody titers after a certain period of time, a small number of participants completely lost their antibody response, and in the remaining individuals, almost half of the subjects had decreased antibody titers and the other half had a dramatically increased antibody titers. This observation can be justified in two ways, first, that these people differed in the length of time they spent with the infection, and second, that people with elevated antibody titers may be re-exposed to the infection. Knowing this, it can be concluded that measuring the antibody titer after infection or vaccination will not give us accurate information about the level of protection against SARS-CoV-2 infection. Routine clinical laboratory methods such as ELISA will never be able to make sure that the antibodies produced in your body are neutralizing or not, because this requires specialized neutralizing tests. In addition, knowing the initial antibody titer, it is not easy to estimate that the rate of antibody reduction will be faster or slower. Therefore, models that predict immune responses to infection need to determine the link between the protection provided by expanding vaccines. Because in different studies, a single method has not been used to measure the neutralizing antibody titer, there is a need for data normalization methods to better compare the results. In addition, we suggest that in addition to measuring the neutralizing antibody titer, the responses of memory T and B cells, which are associated with high protection against SARS-CoV-2, be measured so that we can have a better prognosis for neutralization.

    Keywords: SARS-CoV-2, Antibody, Protection, ELISA
  • لیلا پیرمرادی، محمدتقی محمدی، اکبر صفایی، فخرالدین مصباح، غلامعباس دهقانی*
    هدف
    داده های آزمایشگاهی نشان میدهد که وانادیوم سلولهای بتای پانکراس حیوانات دیابتی را محفاظت میکند. ولی مشخص نیست این اثر به طور مستقیم و یا با کاهش سمیت گلوکز اعمال میشود. دراین تحقیق اثرات سولفات وانادیل خوراکی (وانادیوم) بروضعیت گلوکز و سلولهای بتای پانکراس حیوانات نرمال و دیابتی مورد برسی ارزیابی قرار گرفته است.
    روش ها
    موش های صحرائی بالغ به طور تصادفی به 5 گروه نرمال و دیابتی تقسیم شدند. با تزریق وریدی استرپتوزوسین (40 میلی گرم/ کیلوگرم وزن بدن) دیابت قندی ایجاد شد. به مدت دو ماه گروه کنترل نرمال (CN) آب خالص و گروه نرمال درمان شده با با وانادیوم از محلول وانادیوم (1 میلیگرم VOSO4 در یک میلی لیترآب، VTN) استفاده نمودند. در همین مدت گروهای کنترل دیابتی آب خالص (CD) و درمان شده با انسولین (ITD) آب خالص همراه تزریق انسولین NPH (روزانه80 واحد/ کیلوگرم وزن بدن) مصرف نمودند. در طول آزمایش با نمونه برداری خون دمی قند خون (میلی گرم در دسی لیتر) و انسولین خون (نانوگرم در دسی لیتر) اندازه گیری شد. بعد از 2 ماه آزمایش حیوانات را کشته و پانکراس آنها جهت رنگ آمیزی سلولهای بتا آماده سازی شد.
    نتایج
    قبل از شروع آزمایش متوسط قند خون نرمال تمامی گروه ها 2 ± 88 بود. متوسط قند خون گروه های CD، VTD و ITD در شروع آزمایش 9± 395 بود. در پایان آزمایش قند خون گروه CD، VTD و ITD به ترتیب 22± 509، 14± 138 و 14± 144 بود. انسولین گروه VTN (01/0 ± 75/0) و VTD (01/0 ± 87/0) تقریبا مشابه ولی به طور قابل ملاحظه از گروه CD (07/0 ± 51/0) بیشتر و از گروه CN (02/0 ± 51/2) کمتر بود. جزایرپانکراس گروه VTN در مقایسه با گروه CN از نظر اندازه بزرگتر، و نقاط نشان دهنده واکنش ایمینی انسولینی متراکم تر و توده سلولهای بتای مرکزی آنها زیاد تر بود. درحالی که جزایرپانکراس در گروه CD و ITD آتروفی شده بودند، نقاط نشان دهنده واکنش ایمینی انسولینی پراکنده و توده سلولهای بتا کم بودند، این پارامترهای در گروه VTD مشابه گروه CN بودند.
    نتیجه گیری
    علاوه بر خاصیت شبه انسولینی، وانادیوم سلولهای بتای جرایر پانکراس را محافظت نموده و حذف سمیت گلوکز که با مصرف وانادیوم اتفاق می افتد در این عملکرد نقش ضعیفی دارد.
    کلید واژگان: وانادیوم، موش صحرائی، دیابت قندی، حفاظت، سلولهای بتا
    Leila Pirmoradi, Mohammad Taghi Mohammadi, Akbar Safaei, Fakhardin Mesbah, Gholam Abbas Dehghani *
    Background
    Data shows vanadium protects pancreatic beta cells (BC) from diabetic animals. Whether this effect is direct or through the relief of glucose toxicity is not clear. This study evaluated the potential effect of oral vanadyl sulfate (vanadium) on glycemic status and pancreatic BC of normal and diabetic rats.
    Methods
    Rats were divided into five groups of normal and diabetic. Diabetes was induced with streptozocin (40 mg/kg، i. v.). Normal rats used water (CN) or vanadium (1 mg/ml VOSO4، VTN). Diabetic rats used water (CD)، water plus daily neutral protamine Hagedorn insulin injection (80 U/kg، ITD) or vanadium (VTD). Blood samples were taken for blood glucose (BG، mg/dL) and insulin (ng/dL) measurements. After two months، the pancreata of sacrificed rats were prepared for islet staining.
    Results
    Pre-treated normal BG was 88 ± 2، and diabetic BG was 395 ± 9. The final BG in CD، VTD، and ITD was 509 ± 22، 138 ± 14، and 141 ± 14، respectively. Insulin in VTN (0. 75 ± 0. 01) and VTD (0. 78 ± 0. 01) was similar، higher than CD (0. 51 ± 0. 07) but lower than CN (2. 51 ± 0. 02). VTN islets compared to CN had larger size and denser central core insulin immunoreactivity with plentiful BC. CD and ITD islets were atrophied and had scattered insulin immunoreactivity spots and low BC mass. VTD islets were almost similar to CN.
    Conclusion
    Besides insulin-like activity، vanadium protected pancreatic islet BC، and the relief of glucose toxicity happening with vanadium had a little role in this action.
    Keywords: Vanadium, Rats, Diabetes, Protection, Beta cells
  • بررسی دانش، نگرش و عملکرد دانش آموزان مقطع دبیرستان استان اصفهان در رابطه با سرطان پوست و حفاظت در برابر اشعه آفتاب
    مریم طباطباییان، محمدعلی نیلفروش زاده، سیدمحسن حسینی، زهرا روانخواه، ساناز رشیدی، الهه هفت برادران
    مقدمه
    سرطان پوست یکی از شایع ترین سرطان ها در ایران و اصفهان می باشد. اتخاذ رفتار پیش گیری کننده از سرطان پوست، به خصوص در سنین کودکی و نوجوانی، نقشی موثر در پیش گیری از سرطان پوست در آینده دارد. این مطالعه با هدف بررسی دانش، نگرش و عملکرد دانش آموزان مقطع دبیرستان در استان اصفهان انجام شد.
    روش ها
    این مطالعه ی توصیفی- مقطعی در سال 1391 بر روی 1139 نفر از دانشآموزان مقطع دبیرستان استان اصفهان انجام شد. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی محقق ساخته، پس از تعیین روایی و پایایی استفاده گردید. نمونه گیری به روش خوشه ایتصادفی انجام و داده ها با استفاده از آزمون های آماری توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
    یافته ها
    به طور کلی، واحدهای مورد پژوهش دارای دانش مطلوب (9/52 درصد)، نگرش نامطلوب (3/28 درصد) و عملکرد نامطلوبی (5/27 درصد) در زمینه ی سرطان پوست و حفاظت در برابر اشعه ی آفتاب بودند.
    نتیجه گیری
    انجام فعالیت های مداخله ای بر اساس تئوری انگیزش محافظت جهت ارتقای نگرش و عملکرد دانش آموزان در انجام رفتارهای پیش گیری کننده از سرطان پوست توصیه می گردد.
    کلید واژگان: سرطان پوست، اشعه ی آفتاب، حفاظت، دانش آموزان، اصفهان
    Evaluating the Knowledge, Attitude and Function of Isfahan High-School Students to Protect against Skin Cancer and Sun Rays
    Maryam Tabatabayian, Mohammad Ali Nilforoushzadeh, Seyed Mohsen Hoseini, Zahra Ravankhah, Sanaz Rashidi, Elaheh Haftbaradaran
    Background
    Skin cancer is the most common cancer in Iran and Isfahan. Behaviors taken to prevent skin cancer, especially in childhood and adolescence, have an effective role in prevention of skin cancer in the future. This study aimed to assess the knowledge, attitude and function of high school students in Isfahan Province.
    Methods
    This was a cross-sectional study in 2012 over 1139 high school students in Isfahan Province. Data collected using a valid and reliable researcher-made questionnaires. Cluster random sampling method was used and data were analyzed using descriptive statistics.
    Findings
    Overall, subjects had good knowledge (52.9%), poor attitude (28.3%) and poor function (27.5%) about skin cancer and protection against the sun rays.
    Conclusions
    Conducting an intervention based on protection motivation theory to improve student's attitudes and behaviors is recommended to prevent skin cancer.
    Keywords: Skin cancer, Sun exposure, Protection, Students, Isfahan, Iran
  • حمید بدریان، مهناز شیخی، مهرداد عبدی نیان
    مقدمه
    کاربرد روزافزون رادیوگرافی های دندانی، سبب لزوم افزایش آگاهی و عملکرد مناسب دندانپزشکان در زمینه حفاظت از پرتو های یونیزان می شود. به همین جهت مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دندانپزشکان عمومی شهر اصفهان در مورد اثرات پرتوهای یونیزان و روش های حفاظت در برابر آنها انجام گردید.
    مواد و روش ها
    در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، به منظور سنجش سطح آگاهی، نگرش و عملکرد دندانپزشکان مورد نظر، پرسشنامه ای مشتمل بر سوالات سنجش آگاهی، نگرش، عملکرد و اطلاعات دموگرافیک در بین 184 دندانپزشک شهر اصفهان توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون t و ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS با ویرایش 15 انجام شد (5%=α).
    یافته ها
    در مطالعه حاضر 2/73 درصد از دندانپزشکان مورد بررسی، آگاهی ضعیف داشتند. 6/25 و 2/1 درصد از دندانپزشکان نیز به ترتیب سطح آگاهی متوسط و خوب داشتند. 24 و 76 درصد به ترتیب نگرش خوب و بی تفاوت داشتند. 10% از پیش بند سربی و 5/4 درصد از گردبند تیروئیدی برای بیماران استفاده می کردند. سابقه کار با سطح آگاهی رابطه معکوس معنی دار داشت (004/0=P، 218/0-=r).
    نتیجه گیری
    با توجه به نتایج مطالعه حاضر، آگاهی دندانپزشکان شهر اصفهان ضعیف ارزیابی می شود و دوره های آموزشی در زمان تحصیل و بعد از فارغ التحصیلی در این زمینه ضروری است.
    کلید واژگان: پرتوهای یونیزان، حفاظت، رادیوگرافی دندانی
    Hamid Badrian, Mahnaz Sheikhi, Mehrdad Abdinian
    Introduction
    Increasing use of dental radiography makes necessitates of increasing awareness and appropriate performance about ionizing radiation protection. The present study was done with the aim of evaluation of awareness، attitude and performance levels of dental practitioners in the city of Isfahan about ionizing radiation and protection against them.
    Materials and Methods
    In this descriptive-analytic study a questionnaire including questions for evaluating of awareness، attitude and performance levels and demographic information was distributed among 184 dentists in the city of Isfahan. The data were analyzed by means of student t test and Pearson correlation coefficient in SPSS software (α=0. 05).
    Results
    In the present study 73. 2% of dentists had weak awareness level 25. 6% and 1. 2% of dentists had moderate and good awareness levels respectively. Twentyfour and 76 percent had good and apathetic attitudes. Ten and 4. 5 percent of dentists have been using lead apron and thyroidal necklace for their patients respectively. Experience and awareness had significant inverse correlation with eachother (P=0. 004، r =-0. 218).
    Conclusion
    According to the results of the presents study، the awareness of dentists was weak and academic education as well as post-graduate education is necessary.
    Keywords: Ionizing radiation, protection, dental radioghraphy
  • اکرم پوربخت، بهرام جلایی
    زمینه
    با توجه به شیوع کم شنوایی ناشی از صدا و ضرورت پیشگیری از آن در این مطالعه برآن بودیم تا اثر حفاظتی آماده سازی صوتی در حفاظت از آسیب حلزون بر اثر مواجهه با صدای شدید را بررسی کنیم.
    روش کار
    این بررسی به طور تجربی بر حلزون گوش 10 خوکچه هندی که به صورت تصادفی به دو گروه (5 حیوان در هر گروه) تقسیم شده بودند، انجام گرفت. حیوانات در گروه کنترل به مدت 4 ساعت در معرض صدای شدید 4 کیلوهرتز با شدت 105 دسی بل و در گروه آماده سازی قبل از مواجهه با صدای شدید به مدت 6 ساعت در روز و به مدت 5 روز در معرض آماده سازی صوتی با فرکانس 4 کیلوهرتز و شدت 85 دسی بل قرار گرفتند. یک هفته پس از مواجهه، حیوانات برای بررسی بافت شناسی کشته شده و از نظر میزان آسیب سلول های مویی خارجی، داخلی و نگهدارنده مورد مقایسه قرار گرفتند.
    یافته ها
    در بررسی آسیب شناسی در گروه کنترل آسیب شدیدی در سلول های مویی به ویژه سلول های مویی خارجی ردیف اول به طور متمرکز در دور دوم و به صورت پراکنده در سایر نقاط حلزون مشاهده شد. در گروه آماده سازی شده آسیب متمرکزی در دور دوم حلزون به چشم نخورد اما آسیب سلولی کمتری به صورت پراکنده در حلزون دیده می شد. در گروه آماده سازی، تعداد سلول های آسیب دیده در دور دوم حلزون به طور معنی داری در مقایسه با گروه کنترل کاهش نشان داد (p < 0/05).
    نتیجه گیری
    نتایج مطالعه حاضر نشان داد که آماده سازی صوتی، به میزان قابل توجهی از آسیب حلزون بر اثر صدای شدید محافظت می کند.
    کلید واژگان: حفاظت، آسیب ناشی از صدا، حلزون، سلول های مویی، آماده سازی صوتی، خوکچه هندی
    Akram Pourbakht, Bahram Jalaei
    Background
    Since noise-induced hearing loss is a common problem and its prevention is important, we aimed to evaluate whether previous exposure to moderate level of noise could prevent subsequent high level noise-induced cochlear damage.
    Methods
    This study was conducted on 10 guinea pigs randomly divided into two groups (n=5, each). Animals in control group exposed to 4 kHz, 105 dB SPL octave band noise for 4 hours, while in conditioned group animals exposed to 85 dB SPL, 4 kHz octave band noise, 6 hours/day for 5 days before exposing to 105 dB noise. One week later, the subjects euthanized for histological evaluationand the remaining and lost outer hair, inner hair and supporting cells were compared.
    Results
    Our results showed that outer hair cells row 1 was injured the most. A massive damage around the second turn of the cochlea was observed in control group. Conditioning significantly reduced the amount of hair cell loss. In conditioned group, the amount of hair cell loss was significantly reduced when compared to control (p < 0/05).
    Conclusion
    Our findings confirmed that conditioning protects against noise-induced cochlear hair cell loss.
    Keywords: Protection, noise, hair cell loss, conditioning, guinea pig
  • عباس اسماعیلی، محسن رضاییان، رضا وزیری نژاد، سیدضیاء طباطبایی، زینت سالم، فرشته مهدیان
    زمینه و هدف
    خداوند حکیم، طبیعت را هدف مند و هدف دار خلق کرده و تمام مخلوقات را به لحاظ کمیت و کیفیت به اندازه و متناسب آفریده است. موید این جمله، گفتار خداوند در قرآن است که می فرماید «ما هر چه آفریدیم به اندازه آفریدیم»و یا در جای دیگر می فرماید که «زمین را هم بگستردیم و در آن کوه های عظیم برنهادیم و از آن هرگیاه و نبات متناسب و موافق حکمت برویاندیم». هدف از این مطالعه بررسی و تفحص در آیات و روایات اسلامی است که در آن بر روی حفاظت محیط زیست و همچنین نقش حیاتی محیط زیست درسلامت انسان، تاکید شده است.
    مواد و روش ها
    در این مطالعه مروری، منابع اسلامی موجود در ارتباط با حفاظت محیط زیست، تحت بررسی و موضوع مورد نظر، مورد بحث و تفسیر قرار گرفته است.
    یافته ها
    نتایج نشان می دهد که جهان هستی، از نظم دقیقی برخوردار بوده و تمامی مخلوقات در تعادل و تناسب و به اندازه آفریده شده اند و هر یک از اجزاء و عناصر خلق شده، در بقاء این کره خاکی و در نتیجه در ادامه زندگی انسان نقش دارند. بنابراین، تغییر نابجا و زیان رساندن به هر یک از اجزاء این سیستم عظیم، که در آن همه چیز در تعادل و تناسب است، سبب به خطر افتادن حیات و هستی می گردد. دین مبین اسلام مشحون از توصیه های حفاظت از آنچه که خدا خلق کرده است، می باشد و این به مفهوم حفاظت از زیست گاه مخلوقات یا همان حفاظت از محیط زیست است.
    نتیجه گیری
    در یک کلام می توان چنین نتیجه گیری کرد که در جوامع اسلامی، می بایست با بهره گیری از تمامی امکانات قانونی، اخلاقی و شرعی موجود، از تخریب زیست کره و منابع حیاتی آن جلوگیری کرد.
    کلید واژگان: اسلام، محیط زیست، حفاظت
    A. Esmaili, M. Rezaeian, R. Vazirinejad, S.Z. Tabatabai, Z. Salem, F. Mahdian
    The wise God, has created the environment based on the set goals logic and purposes. God has ercated eveything quantitatively and qualitatively in a proper manar. God has declared in the Quran: "Verily, all things have we created by measure" and/or in another verse he says: "And the earth, we have spread it out, creating firm standing mountains, and grown in it every thing in balance". This study aims to search the verses of Quran and hadith about protection of living environment and its role in human health. In this review article, Islamic resources on environmental protection were reviewed. In the universe there is enormous diversity and variety of living forms and functions. The universe and its various elements fulfil human welfare and are evidence of the Creator's greatness. Thus, in Islam the utilization of these resources is the right and privilege of all people and all species. The Islamic ideology emphasizes in the fact that all Moslems must protect and appreciate the God's creations including the living environment
    Conclusion
    it can be inferred that Moslems must use all the legal and moral tools to protect the living environment and to prevent its destruction.
    Keywords: Islam, Environment, Protection
  • مهرزاد کیانی، عبدالرزاق برزگر، شبنم بزمی
    پزشکان و خصوصا طبیبان قانونی با طیف وسیعی از عوامل عفونی مواجه اند که از جمله مهمترین آنها می توان به ایدز، هپاتیت و سل اشاره نمود. این عوامل علاوه بر ایجاد بیماری های جدی در موارد پیوند اعضا نیز مورد توجه قرار می گیرند. عوامل عفونی به طرق مختلف نظیر استنشاق، بلع، تلقیح و از راه ملتحمه منتقل میگردند. جهت محافظت پزشکان و سایر اقشار درگیر از ابتلا به این بیماری ها بایستی اولا حتی الامکان قبل از اقدام به انجام اتوپسی تاریخچه کاملی از بیماری های قبلی فرد متوفی تهیه گردد. ثانیا اقدامات حفاظتی نظیر استفاده از دستکش مناسب پوشش های یکبار مصرف جهت انجام اتوپسی، ماسک و پیش بند استاندارد، عینک محافظ و در موارد لزوم کلاه مجهز به تهویه بسته و فیلتر باکتریال مدنظر قرار گیرد. استفاده از مواد ضد عفونی کننده مناسب و بکارگیری تکنیکهای صحیح اتوپسی احتمال انتقال عوامل عفونی را به حداقل ممکن می رساند. در این مقاله با توجه به اهمیت موارد مذکور و اشتغال شمار کثیری از همکاران محترم پزشک، تکنسین کالبدگشایی، همکاران محترم شاغل در آزمایشگاه، پرسنل متصدی حمل و نقل نمونه ها، نکات مهم در زمینه عفونتهای ناشی از کالبدگشایی و راه های جلوگیری از آن مورد بررسی قرار گیرند.
    کلید واژگان: عفونت، کالبد گشایی، حفاظت
    Mehrzad Kiani. Abdolrazagh Barzegar, Shabnam Bazmi
    All physicians specially forensic pathologists encounter many infections like AIDS, tuberculosis and hepatitis. These infections can cause severe disease in human beings and therefore should be considered as a potential hazard in organ transplantation. The microorganisms can enter the victims body by many routes including respiration, eating, inoculation and via conjunctiva. Physicians should observe simple rules to protect themselves such as proper usage of gloves, gowns, protective glasses, disinfectant materials and safe autopsy techniques. Given the importance of these points and since many in the medical profession are engaged in these situations this article is an attempt to warn them against infections due to atuopsy and mention some methods of prevention.
    Keywords: Infection, Autopsy, Protection
  • داریوش گودرزی پور، سعید ابراهیمی مقدم
    بیان مساله: چندین دهه از کاربرد فناوری رادیوگرافی به عنوان ابزار پاراکلینیکی دقیق می گذرد و همواره سعی شده است که تدابیر حفاظتی در برابر اشعه یونیزان رعایت گردد. این مساله در حیطه کار دندانپزشکان به دلیل استفاده مکرر از دستگاه رادیوگرافی در مطب از اهمیت خاصی برخوردار است.
    هدف
    مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان رعایت اصول بهداشت و حفاظت در برابر اشعه ایکس در مراکز دارای دستگاه رادیوگرافی داخل دهانی شهرستان یزد انجام شد.
    روش بررسی
    در این مطالعه توصیفی و مقطعی، اقدامات حفاظتی در سه بعد حفاظت پرتونگار، حفاظت محیط کار و حفاظت بیمار مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق با استفاده از پرسشنامه و مراجعه به مراکز دارای دستگاه رادیوگرافی داخل دهانی انجام شد.
    یافته ها
    نتایج این مطالعه نشان داد که 7/33% از مطبهای دندانپزشکی،10 درمانگاه، 3 موسسه و دانشکده دندانپزشکی شهر یزد مجهز به دستگاه رادیوگرافی داخل دهانی می باشند. در زمینه حفاظت پرتونگار، میزان رعایت اصول بهداشتی و حفاظتی مناسب بود. 7/7% از مطب ها دارای اتاق رادیوگرافی سربکوبی و 1/23% دارای پاراوان بودند و در 2/69% اصول فاصله و محل مناسب رعایت می شد. در زمینه حفاظت محیط کار، سنجش نشت اشعه در 1/23% از مطب ها، 70% از درمانگاه ها، تمام موسسات و نیز دانشکده دندانپزشکی انجام می شد.
    نتیجه گیری
    با توجه به این که در هیچ واحدی از لوکالیزاتور مستطیلی، حفاظ تیرویید و فیلم نگهدار استفاده نمی شد و از روپوش سربی نیز در بعضی از مراکز و در موارد خاص استفاده می شد، می توان چنین نتیجه گرفت که حفاظت بیمار کمتر مورد توجه است. عدم رعایت نکات حفاظت در برابر تشعشع با عدم آگاهی کافی پرتونگاران مرتبط می باشد. فقدان دانش و آگاهی دست اندرکاران سبب کاهش تقاضای بعضی از تجهیزات حفاظتی و در نهایت کمبود این وسایل در بازار می گردد.
    کلید واژگان: اشعه ایکس، حفاظت، شهر یزد
    D. Goodarzi Pour*, S. Ebrahimi Moghaddam
    Statement of Problem: A few decades have past from using radiographic technology as an accurate paraclinical method and always protective measurements is applicated against ionizing radiation. As dental radiography is a routine procedure in dentistry the importance of protective strategies is clear.Propose: The aim of this descriptive study is to evaluate the protection principles in centers which have intraoral radiographic devices in Yazd.
    Material And Methods
    We have considered all three aspects of practitioner, environment and patient protection using questionnaire and visiting those centers.
    Results
    33/7% of dental offices, 10 clinics, 3 institution and faculty of dentistry had intraoral radiographic equipments. Stablishment of protection principles for radiographer was favorable. 7.7% of centers had x-ray room with leaded walls, 23.1% had curtain, in 69/2% of centers radiographers stood in correct position and distance while taking radiograph. Regarding to protection of environment, beams leakage control in 23.1% dental offices, 70% of clinics, all institution and faculty of dentistry have done.
    Conclusion
    Non of the centers used rectangular localizator, thyroid shield, film holder and just some centers used leaded apron in specific circumstances. We have concluded that patient protection constitute less consideration. Generally lack of protective consideration is related to deficient knowledge of operators. Lack of information about protection equipments causes decrease of demanding of these tools and ultimately lack of these equipments in the market.
    Keywords: X-ray, Protection, Yazd
  • محمد امین توکلی، سیما نیک نشان، مسعود ورشوساز
    هدف
    در جهان امروز با استفاده از فیلم های رادیوگرافی معمول 170 مورد مرگ و میر سالیانه در اثر تهیه رادیوگرافی کامل داخل دهانی اتفاق افتاده و ریسک مرگ و میر 2.5 مورد در یک میلیون رادیوگرافی است. هدف از طراحی این مطالعه تعیین میزان رعایت اصول بهداشتی و حفاظت در برابر اشعه در مطبهای دندانپزشکی است.
    مواد و روش ها
    این مطالعه توصیفی بود که در مطبهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی صورت پذیرفت. با استفاده از روش تصادفی ساده تعداد 200 مطب از هفت منطقه تحت نظارت انتخاب شده و طی شش ماهه اول سال 1381 از لحاظ چگونگی روش های حفاظتی بیماران و دندانپزشکان در برابر اشعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخصهای مورد بررسی عبارت بودند از استفاده از اتاقک سربی، پاراوان سربی محل دستگاه در اتاق، اتاقهای اطراف محل دستگاه، تعداد رادیوگرافی در روز و هفته، رعایت فاصله و چگونگی آن، استفاده از فیلم بج نوع فیلم حفاظ لوکالیزاتور و ظهور و ثبوت که از کتاب مرجع رادیولوژی و مقالات استخراج شدند. پس از حضور در مطبها مواردی که در زمان حضور قابل رویت بود مشاهده و ثبت و در موارد دیگر از طریق مصاحبه فرم اطلاعاتی تکمیل شد. با استفاده از نرم افزار SPSS فراوانی مطلق و نسبی هر یک از شاخصها مورد محاسبه قرار گرفت.
    یافته ها
    نتایج نشان داد که از میان مطبهای مورد مطالعه 94% بدون دیوارهای سربی بودند و 75.5% پارتیشن های سربی و در تمامی موارد فاصله بین عمل کننده و دستگاه یونیت اشعه ایکس قابل قبول بوده، در یک درصد موارد کالیماتور چهارگوش استفاده شده بود.
    نتیجه گیری
    رعایت اصول حفاظت از اشعه در مورد دندانپزشکان و بیماران به خوبی صورت نگرفته و با استانداردهای جهانی فاصله دارد.
    کلید واژگان: حفاظت، اشعه ایکس، مطب دندانپزشکی
    Dr. Mohammad Amin Tavakkoli, Dr. Sima Nikneshan, Dr. Massoud Varshowsaz
    Aim
    The aim of this research is assessment off radiation protection in Shahid Beheshti dental offices. Method & Material: This descriptive study was performed in 200 dental offices in 7 parts of Tehran under supervision of Shahid Beheshti University which were selected randomly in 2002.
    Results
    From these offices, 94% didn’t use Lead shielded wall, 75.5% didn’t use Lead partition, and in all of them distance between practitioner and x-ray unit was acceptable, in 1% rectangular collimator was used.
    Conclusion
    The knowledge of dentists about radiation protection rules and methods were very poor and it is essential to emphasize on the radiation effects and x - ray risk and radiation protection guidelines in continuing education lectures.
  • سعید العظیم، اشرف سلیم، شیرین غالب
    زمینه
    سیانور یک ماده شیمیایی پرمصرف صنعتی، یک آلاینده اصلی زیست محیطی و یک عامل مهم خفگی ناشی از مسمومیت است که مواجهه با آن از راه های استنشاق، بلع و تماس پوستی رخ می دهد.
    روش ها
    در این مطالعه 56 کارگر مرد چند کارخانه ناحیه حلوان که در مواجهه با املاح سیانور بودند بررسی شدند. میانگین سنی آنها 9.93 ± 31.81 سال و میانگین مدت زمان تماس با سیانور در آنها 2.5± 12 سال بود. پنجاه و نه مرد که با سیانور تماس نداشتند و میانگین سنی آنها 9.51± 30.33 سال بود به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شدند. ارزیابی گروه مورد بررسی با استفاده از یک پرسشنامه فردی، معاینه پزشکی، آزمون روان سنجی و مطالعات آزمایشگاهی انجام شد.
    یافته ها
    در ارزیابی روان سنجی تغییرات در نتیجه کل آزمونهای عددی آزمون مشابهت، آزمون نماد عددی، آزمون سعی و خطا و آزمون سرعت پسیکوموتور از لحاظ آماری قابل توجه بودند. به علاوه، تغییرات در آزمون شخصیت، گرایش به نوروز و ارتکاب جرم هم از نظر آماری قابل توجه بود.
    سطح سرمی سیانور در کارگران آلوده ای که سیگاری هم بودند معادل 1÷0.63=0.15 میکروگرم در میلی لیتر در مقایسه با 0.004 ± 0.086 در سیگاری های گروه شاهد بود و اختلاف آنها از نظر آماری مهم و معنی دار بود. از طرف دیگر سطح سرمی سیانور در کارگران آلوده غیر سیگاری 0.9± 0.40 میکروگرم در میلی لیتر در مقایسه با 0.06±0.9 میکروگرم در میلی لیتر درغیر سیگاری های گروه شاهد بود. این اختلاف هم از نظر آماری معنی دار بود.
    نتیجه گیری
    بر اساس نتایج این مطالعه کارگرانی که احتمال آلودگی با سیانور دارند باید لباس محافظ بپوشند و اقدام های حفاظتی برای کاهش مواجهه مستقیم با سیانور را انجام دهند.
    کلید واژگان: سیانور، کارگر، سیگار، حفاظت
    Said A. Ei, Azim, Ashrafa Selim, Sherien S. Ghaleb
    Background
    Cyanide is a chemical widely used in industry and is a major environmental pollutant and an important toxic asphyxiant, to which exposure occurs through inhalation as well as ingestion and skin contact.
    Methods
    In this study, fifty six (56) male workers exposed to cyanide salts, in some of Helwan factories, were enrolled, with a mean age of 31.81±9.93 years and a mean duration of exposure of 12±2.5 years. Fifty nine (59) males not exposed to cyanide, with a mean age of30.33±9.51 years were considered as control subjects.The examined group was evaluated using a self-administered questionnaire, medical examination, psychometric assessment and laboratory studies.
    Results
    The psychometric assessment showed that changes in digit total score, similarity test, digit symbol test, Trial making test and psychomotor speed test were statistically significant. In addition, changes in personality test, neuroticism and criminality were also statistically significant.The serum level of cyanide in the exposed workers who were also reported to be smokers, was 0.15=1:0.63 ug/ml compared to 0.086±0.004ug/ml in smokers of the control group, a difference which is statistically significant. On the other hand, cyanide serum level in exposed, non-smoker workers was 0.40±0.9 compared to 0.06±0.1 ug/ml in non-smokers of the control group, a difference which is also statistically significant.
    Conclusion
    And thus, the study recommends that workers with a possibility of exposure to cyanide should be advised to wear protective gear and undertake protective measures to lessen direct exposure to cyanide.
    Keywords: Cyanide, Worker, Neurobehavioral effect
  • اندازه گیری پرتوگیری پرتوکاران پزشکی هسته ای از دو موضع اصلی پرتوگیری پرتو دارو و بیماران پرتوزا و میزان تاثیر استفاده از حفاظ سرنگ در کاهش پرتوگیری پرتوکاران
    پیمان حجازی، مهدی سهرابی
    سابقه و هدف
    کاهش پرتوگیری پرتوکاران پزشکی هسته ای با در نظر گرفتن مفهوم ALARA نیاز مبرم به آگاهی از نحوه پرتوگیری و میزان تاثیر روش های کاهش پرتوگیری از طریق اندازه گیری دارد. پرتوکاران پزشکی هسته ای از دو موضوع اصلی پرتودارو (انبار دوشیدن ژنراتور، تهیه، توزیع و تزریق پرتودارو) و بیماران پرتوزا (بیمارانی که پرتودارو به آنها تجویز شده است) پرتوگیری می کنند. در این تحقیق میزان پرتوگیری پرتوکاران از این دو موضع مقایسه شده و تاثیر استفاده از حفاظ سرنگ و روپوش سربی در کاهش پرتوگیری پرتوکاران پزشکی هسته ای تعیین شده است.
    مواد و روش ها
    معادل دز سطحی و عمقی سینه (تمام بدن) گناد و انگشتان پرتوکاران از دو موضع اصلی پرتوگیری با استفاده از دزیمتر TLD-100) LiF) ویژه هر موضع، به مدت یک ماه و در چهار مرکز پزشکی هسته ای اندازه گیری شد. دزیمتر TLD در دو طرف یک پلاستیک سربی با ضخامت 0.35 mmpb نصب گردید. معادل دز سطحی و عمقی قبل و بعد از پلاستیک سربی با نصب مجموعه فوق به مدت یک ماه به روی سینه پرتوکاران تعیین شد. آهنگ معادل دز در سطح سرنگ و بعد از حفاظ سرنگ با مقادیر پرتوزایی 185 و 370 و 740 مگابکرل جهت تعیین میزان تاثیر حفاظ سرنگ اندازه گیری شد.
    نتایج
    میانگین معادل دز سطحی و عمقی گناد و سینه (تمام بدن) از دو موضع اصلی پرتوگیری یکسان است ولی معادل دز سطحی انگشتان از موضع اصلی پرتودارو بیشتر است (P<0.05). میانگین معادل دز سطحی در اثر استفاده از روپوش سربی کاهش می یابد ولی میانگین معادل دز عمقی کاهشی را نشان نمی دهد. آهنگ معادل دز در اثر استفاده از حفاظ سرنگ در تمامی مقادیر پرتوزائی کاهش می یابد (P<0.05).
    بحث و نتیجه گیری
    برابر بودن میانگین معادل دز در دو موضع اصلی پرتوگیری حاکی از افزایش پرتوگیری در موضع اصلی پرتودارو می باشد. این افزایش عمدتا از کمبود و کارآمد نبودن وسایل حفاظتی می باشد. استفاده صحیح از حفاظ سرنگ مناسب می تواند پرتوگیری انگشتان را به 1.5 درصد مقدار اولیه کاهش دهد از طرفی استفاده از روپوش سربی با ضخامت معادل 0.35 mmpb بدلیل انرژی نسبتا زیاد پرتوها در پزشکی هسته ای (E>140keV) کارآمد نمی باشد. براساس نتایج این طرح بازنگری در وسایل حفاظتی مورد استفاده در موضع اصلی پرتوگیری پرتودارو و مراکز پزشکی هسته ای توصیه می شود.
    کلید واژگان: پزشکی هسته ای، کارکنان، حفاظت، حفاظ سرنگ، بیمار پرتوزا
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال