هوش مصنوعی

به مناسبت هفته پژوهش، نشست علمی «تحلیل آینده هوش مصنوعی بر اساس سنت های الهی» در تاریخ 24 آذر 1403 در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، در شهر مقدس قم برگزار گردید.
در این جلسه، ابتداء جناب حجت الاسلام والمسلمین قاسم ترخان، با بیان این نکته که سنت های الهی، همان قوانین ثابت خداوند برای مدیریت مردم و عالم هست، سنت ها را به دو دسته «مطلق» و «مشروط» تقسیم کرد و در ادامه، ضمن اشاره به تعریف هوش مصنوعی، درباره آینده هوش مصنوعی، امکان تحقق دوره تکینگی را مطرح نمود و با طرح چهار سناریو احتمالی برای آینده، ضمن بررسی و ارزیابی آنها، پیشنهاد سناریوی تکاملی را مطرح ساخت. بر اساس حرکت تکاملی، جامعه و تاریخ به سوی تکامل در حرکت است.
سپس، حجت الاسلام والمسلمین بهروز لک، به عنوان ناقد اول، ضمن بیان آیاتی از قرآن کریم و نمونه هایی از سنت های قطعی خداوند، برخی از سناریوهای مطرح شده را مردود شمرد. در ادامه نیز جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر بهرامی به عنوان ناقد دوم، با بیان نکاتی پیرامون هوش مصنوعی و رویکرد حوزه علمیه به آن و نیز جهت گیری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در این زمینه، انتقاداتی به برخی از مسائل مطرح شده در نشست را ابراز داشت. در ادامه، مشروح مباحث مطرح شده در این نشست علمی از نظر می گذرد.

به مناسبت هفته پژوهش، نشست علمی «الگوی به کارگیری هوش مصنوعی در علوم انسانی - اسلامی» در تاریخ 21 آذر 1403 در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، در شهر مقدس قم برگزار گردید.
ارائه این نشست علمی، بر عهده جناب آقای دکتر کاظم فولادی قلعه، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و همچنین سرپرست آزمایشگاه پژوهشی فضای سایبر دانشگاه تهران بود. ایشان ابتداء به بیان نقش و جایگاه هریک از علوم انسانی در شکل گیری هوش مصنوعی پرداختند و در ادامه، وضعیت کاربست هوش مصنوعی در علوم انسانی را مطرح کردند و با اشاره به الگوهای چهارگانه تولید علم از گذشته تاکنون، عصر حاضر را دوره الگوی چهارم تولید علم برشمردند که با کمک ابزارهای ماشینی و هوش مصنوعی، علم با سرعت متفاوتی، تولید، ارائه و تحلیل می شود.
در ادامه، مشروح مباحث مطرح شده در این نشست علمی از نظر می گذرد.

به همت پژوهشکده علوم اسلامی و انسانی دیجیتال مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، نشست علمی «بررسی سند توسعه هوش مصنوعی» به تاریخ 29 آذر 1403 مصادف با هفته پژوهش، در سالن اجتماعات مرکز نور در شهر مقدس قم برگزار گردید.
در این جلسه علمی که رئیس محترم مرکز نور، مسئولان و دست اندرکاران این مرکز و نیز محققان، مهندسان و علاقه مندان به مباحث مرتبط با هوش مصنوعی حضور داشتند، جناب آقای دکتر بهروز مینایی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران، به عنوان سخنران و ارائه کننده، ضمن اشاره به وضعیت هوش مصنوعی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، به بیان مباحث مرتبط با موضوع نشست پرداخت و روند تهیه سند توسعه هوش مصنوعی را تبیین نمود. ناقدان این نشست علمی، حجت الاسلام والمسلمین سید مصطفی طباطبایی، مدیر گروه کتابخانه های دیجیتال مرکز نور و حجت الاسلام والمسلمین احمد شجاعی فر، پژوهشگر گروه کتابخانه های دیجیتال نور، به نقد و بررسی مباحث مطرح شده پرداختند و بر محورهایی چون ضمانت اجرایی سند توسعه و ارزیابی آن با سایر سندهای مصوب جهانی تاکید کردند.
در ادامه، مهم ترین مطالب مطرح شده در این نشست علمی از نظر شما می گذرد.

این مقاله، به بررسی نقش و کاربرد ربات های گفت وگوگر هوش مصنوعی در مراحل مختلف پژوهش در حوزه علوم اسلامی می پردازد. با توجه به سختی ها و مشکلاتی که پژوهشگران در طول مسیر انجام تحقیقات خود با آن مواجه هستند، استفاده از این ربات ها می تواند افق های جدیدی را پیش روی پژوهشگران این عرصه بگشاید. در این نوشتار، ضمن معرفی مهم ترین ربات های گفت وگوگر عمومی به بررسی مزایا و چالش های مرتبط با این ابزارها پرداخته و توصیه هایی جهت استفاده بهینه از آن ارائه می گردد. هدف اصلی مقاله، ارائه راهنمایی جامع برای پژوهشگران علوم اسلامی به منظور بهره گیری بهینه از ظرفیت های ربات های گفت وگوگر جهت ارتقاء کیفیت و تسریع فرایندهای پژوهشی است.

به مناسبت هفته پژوهش، نشست علمی «چالش ها و کاربردهای مدل های زبانی بزرگ» در تاریخ 21 آذر 1403 در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، در شهر مقدس قم برگزار گردید.
در این جلسه علمی، جناب مهندس آقای احمد ربیعی زاده، معاون فناوری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و همچنین مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی و علوم اسلامی - انسانی نور، به بیان سخن و ارائه مباحث پرداخت. ایشان ابتدا اشاره ای به فعالیت های مرکز نور در زمینه هوش مصنوعی کرد و در ادامه، ضمن معرفی ربات های گفت وگوگر، به تبیین چیستی مدل های زبانی بزرگ پرداخت و با تشریح و توضیح کاربرد آنها، به طورخاص به معرفی کاربرد مدل های مختلف زبانی هوش مصنوعی در هریک از حوزه های علوم اسلامی مبادرت ورزید و مزایا و چالش های به کارگیری آنها در علوم اسلامی را مورد بحث و بررسی قرار داد. بخش پایانی سخنان ایشان، به تبیین مراحل تحقیق و پژوهش و کاربردهای مدل های هوش مصنوعی برای هریک از مراحل تحقیق بود. در ادامه، مهم ترین مطالب مطرح شده در این نشست علمی از نظر شما می گذرد.

این مقاله، به بررسی نقش و کاربرد ابزارهای هوش مصنوعی در مراحل مختلف پژوهش در حوزه علوم اسلامی می پردازد. با توجه به حجم گسترده منابع و پیچیدگی های موجود در تحلیل متون دینی، استفاده از هوش مصنوعی می تواند افق های جدیدی را پیش روی پژوهشگران این عرصه بگشاید. در این نوشتار، ضمن بررسی مزایا و چالش های مرتبط با این فناوری، ملاحظات اخلاقی استفاده از آن نیز مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی مقاله، ارائه راهنمایی جامع برای پژوهشگران علوم اسلامی به منظور بهره گیری بهینه از ظرفیت های هوش مصنوعی در جهت ارتقاء کیفیت و تسریع فرایندهای پژوهشی است.

علوم اسلامی دیجیتال، در حقیقت شاخه خاصی از علوم انسانی دیجیتال است که به کاربست فناوری های نوین اطلاعات در حوزه علوم اسلامی می پردازد. از جمله فواید اصلی علوم انسانی دیجیتال، می توان به افزایش دقت و سرعت در پژوهش ها، تحلیل بهتر داده ها، تسهیل مشارکت و نوآوری در پژوهش اشاره کرد. با به کارگیری فناوری های دیجیتال و هوش مصنوعی در پژوهش های اسلامی، می توان به این ویژگی های ارزشمند علوم انسانی دیجیتال در حوزه پژوهش های اسلامی دست یافت. در کنار برخی از مراکز داخلی، موسسات متعددی در غرب با اهداف مختلفی به طور تخصصی بر روی موضوع علوم اسلامی دیجیتال تمرکز دارند که غالبا به نحوی زمینه استشراق دیجیتال را فراهم می کنند. شناسایی این مراکز و فعالیت ها، هم از نظر جنبه های پژوهش اسلامی و هم از نظر سیاست گذاری پژوهشی، تاثیر بسزایی در توسعه دیدگاه ها خواهد داشت. در این مقاله، به معرفی اجمالی مراکز و پروژه های شاخص در این زمینه پرداخته شده است.

کتاب سنجی یا مطالعات معیارهای سنجش کتاب با استفاده از فناوری، ابزاری برای تجزیه و تحلیل اطلاعات کتاب در کتابخانه های دیجیتال است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، سامانه ای با عنوان سیستم ارجاعات تولید کرده که در حال حاضر، در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور (NOORLIB.IR) مورد استفاده قرار گرفته است. در این سامانه، ارجاعات پاورقی کتاب ها به صورت ماشینی تجزیه و تحلیل گردیده، کلیه ارجاعات به منابع اصلی استنادات پیوند داده شده است. بر اساس این سیستم، می توان تجزیه و تحلیل اطلاعاتی و ارتباطات بسیار کاربردی و مفیدی در راستای کتاب سنجی و تحلیل استنادی، تهیه و تولید کرد.

هوش مصنوعی، شاخه ای در علوم رایانه است. در هوش مصنوعی، یک سیستم خبره رایانه ای، توانایی تصمیم سازی یک انسان خبره را شبیه سازی می کند. بر اساس فناوری هوش مصنوعی، سیستم خبره اطلاعاتی علم رجال، بعد از مشخص شدن اهداف، روش ها، موانع و مشکلات تحقیق رجالی، با استخراج قوانین از میان منابع موجود و انجام پژوهش های اولیه، ایجاد فرمت های تخصصی بر منابع و به دست آوردن واحدهای مختلف اطلاعاتی و ساختن زیرسیستم ها، به شناسایی و تعیین هویت افراد واقع شده در سلسله سند احادیث می پردازد و با جمع آوری اعتبار افراد موجود در سند، به صحت و سقم و ضعیف و قوی بودن سند حکم می کند. این مدل پردازه ای، در نرم افزار درایه النور طراحی و پیاده سازی شده است که نسخه دوم آن، در حال تولید می باشد.

گروه قرآن در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، برنامه های رومیزی محصولات فرهنگی و نامداری مانند: نورالانوار و جامع تفاسیر نور را تولید کرده است. همچنین، در شیوه های: کتابخانه، دانشنامه، درختواره و فرهنگ موضوعی نیز آثار فاخری به جامعه قرآنی تقدیم نموده است. پیاده سازی این شیوه ها در دانش تفسیر و علوم قرآن، نیاز به تخصص ویژه ای داشت که با ممارست و تلاش بسیار پژوهشگران این گروه، جامه عمل به خود پوشید و در ادامه، با ارائه پایگاه جامع قرآن، فعالیت پژوهشی خود در خط حامل وب را به نمایش گذاشت. این گروه، به پشتوانه سی سال پژوهش در این عرصه، به طرح های نوینی رسیده است که تحقق، آنها حمایت همه جانبه مرکز از گروه قرآن را می طلبد.

درست همان گونه که جامعه صنعتی قرن 19 و 20 مبتنی بر منابع طبیعی بود، شاید بتوان جامعه کنونی را بر اطلاعات استوار دانست. همچنان که فقدان منابع در جامع صنعتی مانع از پیشرفت آن می شد، عدم تبادل اطلاعات، راه پیشرفت را در جامعه اطلاعات ناهموار می کند. از همین روی، در این روزگار، تبادل اطلاعات برای حوزه های بسیاری از جامعه، اهمیت اساسی دارد؛ به گونه ای که شرکت ها محصولات خود را در فروشگاه های برخط معرفی کرده، سفارش های الکترونیک را با متصدیانش تبادل می کنند؛ در حوزه پزشکی، اطلاعات کلی بیماران پزشکان، بیمارستان ها و بیمه های سلامت متبادل می شود؛ مدیران عمومی اطلاعات مالیاتی را از کارمندان دریافت نموده، خدمات برخط را به شهروندان ارایه می کنند. فناوری های جدیدی که از تبادل سریع و دقیق اطلاعات حمایت می نمایند، به منزله پاسخی به این اهمیت فزاینده تبادل اطلاعات رو به افزایش است. نمونه بارز چنین فناوری جدیدی، وب مفهومی نام دارد. فناوری معنایی، معضل پیچیدگی اطلاعات را با فراهم کردن ملزومات عرضه و پردازش اطلاعات حل می کند. در این مقاله، به بررسی وب مفهومی می پردازیم.

وب جهان گستر، شبکه ای عظیم از منابع اطلاعاتی است که به منظور نشر اطلاعات برای استفاده انسان ها ساخته شده است. در نتیجه، بسیاری از این اطلاعات در وب، متناسب با درک انسان طراحی شده است. شاید بتوان مسیله اصلی در وب امروزی را نیز این دانست که اطلاعات به گونه ای گرد آمده است که در جست وجویی آن ها، نتایج فقط برای انسان ها قابل فهم است؛ نه برای ماشین. با افزایش اندازه این وب و دردسترس بودن فناوری های نوین، مانند برنامه های تلفن همراه و دستگاه های هوشمند، نیاز شدید به دردسترس قراردادن اطلاعات موجود در وب جهان گستر برای برنامه های رایانه ای که این اطلاعات را به نفع کاربر جست وجو، فیلتر، منتقل، تفسیر و تلخیص می کنند، احساس می شود. وب مفهومی، در پی آن است تا اطلاعات متنوع و گوناگون را به گونه ای دسته بندی کند که رایانه بتواند آن را بخواند.

پیاده سازی ویژگی های شگفت انگیز مغز در یک سیستم مصنوعی و یا شبیه سازی آن در محیط های کامپیوتری همیشه وسوسه انگیز بوده است. فعالیتهای محققین به این نتیجه رسیده است که مغز بشر دست نیافتنی است. تحقیقات و علاقه مندی به شبکه های عصبی از زمانی شروع شد که مغز به عنوان یک سیستم دینامیکی با ساختار موازی و پردازش گری کاملا مغایر با پردازش گرهای متداول شناخته شد. ...

به تازگی محیط رقابتی جهانی، سازمان ها را ملزم به استفاده از سیستم های هوشمند برای انجام بهتر و موثرتر فعالیتها و کسب و کار خود کرده است. سیستمهای خبره یکی از این سیستمها هستند که تلاشی در جهت تقلید از خبرگان انسانی بوده و اساسا یک سیستم ساده و نرم افزاری برای تصمیم گیری می باشند. سیستم خبره در واقع یک نرم افزار کامپیوتری هوشمند است که در آن دانش تخصصی کارشناسان به صورت مجموعه اطلاعات علمی جمع آوری شده است و هدف نهایی آن جایگزین کردن نقش انسان را در امر تصمیم گیری است...

امروزه با گسترش روز افزون تجارت الکترونیک لزوم استفاده از فناوری های برتر از جمله هوش مصنوعی برای کمک به ارتقاء سطح آن اهمیت بیشتری می یابد. هوش مصنوعی نظامی است که هدف آن فهم طبیعت هوش انسان، ساخت برنامه های رایانه ای و تقلید رفتار هوش انسان است و می تواند به کاهش عدم اطمینان محیط کسب و کار کمک نماید و منجر به تصمیم گیری بهتر شود. در این مقاله ابتدا به ارائه تعریفی از کسب و کار و تجارت الکترونیک و هوش مصنوعی می پردازیم و سپس تکنیک های مختلف هوش مصنوعی در طراحی و توسعه تجارت الکترونیک را مورد بررسی قرار می دهیم...