امام خامنه ای

امید یکی از مهمترین مسائل موجود در زندگی انسان است چراکه اگر امید نباشد هیچ حرکتی از انسان صادر نمی‎شود، امید امری فطری و لازمه پیشرفت است و آن یکی از شاخصه‎های خداباوران است و یاس در فرهنگ دینی ما گناهی بزرگ دانسته شده است. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و با استفاده از شیوه تحلیل لفظ و محتوا است، بررسی‎ها نشان داد موضوع امید در کلام امام خامنه ای بسامد نسبتا گسترده ای دارد زیرا ایشان زوایای مختلف امید، مانند: عوامل و زمینه‎های ایجاد امید، نیز آسیبها و پیامدهای نداشتن آن را تبیین کرده‎اند که این بیانات، مستند به آیات قرآن نیز هست، مواردی چون: توکل کردن بر خدای تعالی، نظرداشت امدادهای الهی در زندگی انسان، توجه داشتن به مسئله جابجایی همیشگی قدرت و پایدار نبودن آن در دستان فرد یا گروهی خاص و برخورداری از مسئله تقوا در همین راستا قابل ارزیابی است، همچنین ایشان به برخی از آسیبهای امید و موارد از بین برنده یا تضعیف کننده آن نیز اشاره کردند که برخی از موارد یادشده عبارتند از: عدم هماهنگی گفتار و رفتار دولتمردان، جابجایی شاخصه‎های نیک با بد، اثر بخشی منفی جنگ ترکیبی دشمن بر مسئله امید، القای حس بن بست در کشور، انفعال افراد در برابر دشمن و وجود برخی مشکلات در کشور، عدم برخورداری از صبر و تواصی به حق در میان مردم، تحریف حقایق و انجام سرگرمی‎های بیجا.

اندیشه بزرگان دین در امربه معروف و نهی ازمنکر به عنوان یکی از مهم ترین منابع شناخت این فریضه مهم تلقی می شود. فضای ترسیم شده توسط اندیشمندان در امربه معروف ونهی ازمنکر که مبتنی بر شناخت علمی و عینی در ساحت های مختلف است، کمک شایانی در شناساندن حدودوثغور این فرع از فروعات دین خواهد کرد.از سوی دیگر برای رسیدن به برنامه جامع و کامل جهت اجرای این فریضه در جامعه، پرداختن به چیستی، چرایی و چگونگی امربه معروف ونهی ازمنکر از منظر رهبری، مسیر طرح ریزی را روشن می سازد.
نوشتار پیش رو بررسی تحقیقی است در سخنان مقام معظم رهبری پیرامون امربه معروف ونهی از منکر برای رسیدن به مسیر طرح ریزی و اجرای این فریضه در جامعه، که به صورت کتابخانه ای و توصیفی انجام گرفته است.

تدبر به عنوان راهکار عمومی فهم قرآن، همچنان به عنوان امری غریب در میان مردم و نخبگان جامعه مطرح است که با وجود دستورات فراوان قرآن و معصومین (علیهم السلام) و تاکیدات چند دهه ی اخیر امام خامنه ای به امر تدبر در قرآن، هنوز در محافل علمی، سیاسی و اجتماعی جامعه به شکل ویژه مورد توجه قرار نگرفته است. در حالی که عقیده کلی بر آن است که آگاهی های برآمده از تدبر در قرآن، قدرت مدیریت علمی و عملی فرد و جامعه را توسعه می دهد. از دلایل اصلی مهجور بودن تدبر در جامعه، عدم شناخت کافی نسبت به ماهیت و چیستی آن و مشخص نبودن مرز بین تدبر و تفسیر و ترس از افتادن در ورطه ی تفسیر به رای می باشد. این مقاله تلاش دارد با استفاده از بیانات امام خامنه ای، با موضوع تدبر و به روش توصیفی تحلیلی به چیستی و ویژگی های تدبر در اندیشه های قرآنی امام خامنه ای بپردازد. نوآوری موجود در مقاله واکاوی اندیشه امام خامنه ای در موضوع تدبر و بیان شاخصه های آن یعنی «عاقبت» و «عمل» از دیدگاه ایشان می باشد که تا کنون به شکل مبسوط به آن پرداخته نشده است.

آیه های« امیدواری و استقامت ورزی» از زمره آیات قرآن است که نقش زیادی در معناداری زندگی انسان دارد، البته امید با تعبیرهای مختلف و بار معنایی متفاوت به کار رفته است لیکن در قرآن «ناامیدی» را به صراحت نفی کرده(یوسف: 87) و آن را از ثمرات کفر و در نتیجه از گناهان بزرگ شمرده است. قرآن پس ازذکر عوامل امیدآفرین مثل« تقویت خداشناسی و معادشناسی» به وعده های بهشتی، وعده پیروزی، الگوگیری از رهبران و پیامبران الهی، آینده روشن تاریخ (مهدویت) اشاره کرده و نیز پس از ذکر موانع امید مثل«مثل کفر و جهل» به وسوسه های شیطانی، تبلیغات دشمنان، نیرنگ بازی منافقان، سستی و تنبلی، فراموشی مرگ و قیامت را بیان می کند و نیز به راهکارهای رفع موانع امیدواری همچون: ایمان به خدا، دعوت به علم و بصیرت، دشمن شناسی، دعوت به مجاهدت و تلاش، یادآوری مرگ و معاد رهنمون می شود. این نوشتار به کاوش در عوامل و موانع امیدواری و راهکارهای استقامت ورزی و پیروزی می پردازد. و در این رابطه آیات قرآن، احادیث اهل بیت(ع) و سخنان روشنگر امام خامنه ای را چراغ راه خود قرار می دهد، تا رهنمود آینده باشد. در این نوشتار از روش تحقیق های تفسیری و روایی و تحلیل آیات و روایات استفاده شده است.

مساله ای که در این پژوهش مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است« مبانی، روش وقواعد تفسیری امام خامنه ای درتفسیرسوره کوثر » است، بررسی ها حکایت از آن دارد که روش وگرایش تفسیری امام خامنه ای(مد ظله العالی) در تفسیر سوره مبارکه کوثر، روشی اجتهادی همراه با روش های قرآن به قرآن وروایی است وگرایش برجسته در این تفسیر، گرایش اجتماعی وخانوادگی با جهت اخلاقی وتربیتی است ونکات ادبی وکلامی در آن مشاهده می شود. روش تحقیق در این پژوهش بررسی تحلیلی وتوصیفی نظریات تفسیری امام خامنه ای در سوره کوثر می باشد. نو آوری پژوهش حاضر بررسی تحلیلی گرایشات اجتماعی وخانوادگی سوره کوثر با رویکرد اخلاقی وتربیتی است در این تفسیر به دشمن شناسی ومقابله با ترفند های تبلیغی وروانی انها وتعیین مصداق وشخصیت پژوهی با توجه به الگو دهی پرداخته شده است. مزیت این پژوهش پردازش سوره کوثر بر اساس مبانی وقواعد تفسیری از جمله فضای اجتماعی وفرهنگی نزول سوره وشان نزول ها ونشان دادن تاثیر آنها در فهم صحیح سوره واعتبار سنجی وکشف غرض اصلی سوره می باشد. همچنین تحلیل دقیق روایات مرتبط با سوره، طرح مباحث جامعه شناسی وارایه موضوعات مستقل همراه با نوآوری ها وتبیین درس ها وپیام های قرآنی سوره ونقد روایات مجعول وترجمه های ضعیف می باشد. دستاورد این پژوهش، معرفی روش تفسیری امام خامنه ای است که باتکیه بر قواعد تفسیری همانند: ممنوعیت تفسیر به رای و پرهیز از پیش داوری، لزوم مراجعه به منابع لغوی و عدم تکیه بر ذهنیات، ضرورت توجه به قاعده سیاق، تفسیر قرآن بر پایه مستندات و قراین معتبر، لزوم رعایت اصول محاوره عرفی و عقلایی و توجه به پیوستگی و ارتباط بخش های مختلف متن قرآن، به نقد هدفمند اندیشه های تفسیری سایر مفسران پرداخته و با ارایه تحلیل روشمند، آراء تفسیری برخی از مفسران را از ساحت قرآن ناسازگار دانسته و آن را مورد ارزیابی و نقد قرار داده و گزینه مناسب را ذیل آیات سوره کوثر، تفسیر و تبیین کرده است.

مقوله تربیت از ابتدایی ترین و اساسی ترین نیازهای زندگی بشری است؛ و از آنجایی که با تربیت درست، بسیاری از مشکلات اخلاقی و مفاسد اجتماعی، پیشگیری می شوند و تا جایی که سعادت بشر در گروی تربیت صحیح می باشد. در این پژوهش، اساس پرورش انسان در اندیشه های قرآنی امام خامنه ای مورد واکاوی قرار گرفته؛ ایشان در تعریف تربیت می فرماید: رشد و نمو و حرکت هر شیء به سمت هدف و غایتی است که آن شیء را به کمال خود می رساند، و مقاله پیش رو، به روش تحلیلی و توصیفی و ابزار آن فیش برداری از اسناد مکتوب و دیجیتالی و سخنرانی های ایشان نگاشته شده؛ هدف از این نوشتار آشنایی با اصول تربیت در اندیشه های قرآنی امام خامنه ای که ایشان تربیت سالم را از عوامل دست یابی به سعادت، رستگاری و قرب و رضایت پرودگار یا همان اهداف خلقت معرفی می نماید.

در علم روان شناسی به تغییر و تحولات انسان در طول زندگی، رشد گفته می شود که در رشته روان شناسی رشد مورد مطالعه قرار می گیرد. همچنین قرآن که خودش را هدایت کننده به سوی رشد معرفی می کند، موضوعاتی از قبیل مراحل مختلف زندگی انسان و ابعاد و عوامل مختلف تکامل و رشد او را بیان می کند. امام خامنه ای هم متاثر از قرآن کریم در فرمایشات و آثار مکتوبشان، اشارات، توصیه ها و تاکیدات فراوانی نسبت به جنبه های مختلف رشد از جمله «رشد اخلاقی» دارند. هدف این تحقیق آن است که در راستای معرفی شخصیت علمی و قرآنی مقام معظم رهبری، با استفاده از منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی و تحلیلی به معرفی استنادات و مبانی قرآنی فرمایشات ایشان در مورد عوامل و لوازم رشد اخلاقی بپردازد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است امام خامنه ای در مورد جوانب مختلف رشد اخلاقی به کرات بحث نموده و رهنمون هایی را ارایه کرده است که همگی الهام گرفته از آیات قرآن می باشد. به عنوان مثال در اندیشه قرآنی ایشان توجه به خدا، مراجعه به تعالیم انبیاء، فرمان برداری از تکالیف شرعی، نصیحت، حرکت بر اساس فطرت، استفاده از فرصت جوانی، وجود حکومت اسلامی و محیط مناسب از جمله عوامل و لوازم رشد اخلاقی است.