روایات

یکی از مهم ترین نعمات الهی، نعمت سلامتی کامل است؛ افرادی که از این نعمت برخوردار نیستند معمولا ناراحت و عصبانی اند و خیال راحتی ندارند. قرآن کریم و روایات بر مبحث سلامتی تاکید فراوانی داشته اند و آن را به سلامت جسمی و روانی منقسم کرده اند. پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی سلامت روانی را از منظر آموزه های اسلامی موردبررسی و تحلیل قرار می دهد. پس از بررسی آموزه ها می توان دریافت ارتقای سلامت روانی راهکارهای متفاوتی در ابعاد مختلف دارد، مانند «بینشی، منشی، انگیزشی و کنشی».هر یک از این راهکارها در جای خود انواعی دارد لذا این پژوهش با تاکید بر بعد منشی به صورت نظری به سلامت روان می پردازد که نوعی پژوهش میان رشته ای در جهت توسعه و تلفیق علوم انسانی- اسلامی به شمار می رود نتیجه آنکه در اسلام راهکارهای منشی مختلفی جهت ایجاد آرامش روانی معرفی شده است عبارت اند از: تقوی، یاد خدا،توبه- استغفار، شکر نعمت، صبر، نماز، روزه، نیایش، انس با قرآن و امثالهم. رعایت هر یک از این موارد در جای خود سبب ایجاد آرامشی معنوی در فرد یا افراد خواهد شد.

بهبود عملکرد انسان و نیل به سوی اهدافش زمانی امکان پذیر است که تصمیمات و انتخاب های وی مبتنی بر انتخاب-های نیکو و چه بسا بهترین انتخاب باشد، و بدین صورت است که انسان می تواند بهترین سرنوشت را برای خود رقم زند. مقوله ی"انتخاب"، مسیله ای است که هم در علم روانشناسی و هم در علوم اسلامی مبحث گسترده ای را توام با مبانی خاص، به خود اختصاص داده است؛ به طورکلی مسیله ی انتخاب و تصمیم گیری، در دو بخش عمده ی"مواضع اختیار گرایی در انتخاب گری" و"مراحل تصمیم گیری"قابل تقسیم بندی و بررسی است؛"مواضع اختیار گرایی در انتخاب گری" به حوزه ی اختیار انسان و تبیین چهارچوب های آن در بحث انتخاب و گزینش های انسان پرداخته که روانشناسان در دو بخش"روانشناسی جدید" و"روانشناسی قدیم"، مبانی جداگانه ای را برای آن مطرح کرده اند. گستردگی این مقوله در علم روانشناسی و راه یافتن به زندگی انسانی تا جایی است که بایستی مبانی مطرح از سوی این علم، همسویی با مبانی بیان شده در قرآن و روایات شریفه، که شامل کامل ترین وبرترین راهبردهای زندگی انسان است، داشته و مورد تایید آن بوده باشد. تحقیق حاضر به دنبال این بوده تا نخست با بهره گیری از آیات شریفه ی قرآن کریم و روایات معصومین(ع)،"مبانی انتخاب" مطرح در علوم اسلامی را برداشت نموده و در طی یک مقایسه ی تطبیقی با مبانی مطرح در علم روانشناسی، به شباهت ها و افتراقات میان این دو حوزه بپردازد، و درنهایت، اصول و مبانی"انتخاب" مورد تایید آموزه های اسلامی را برداشت نموده، تا انسان در این راستا بتواند با بهره گیری از این مبانی یادشده، در تمامی گزینش ها و انتخاب های زندگی خود، انتخابی شایسته و چه بسا،"بهترین انتخاب" را داشته باشد. این پژوهش به روش کتابخانه ای و از نوع توصیفی تحلیلی می باشد. در مقام قیاس، در حوزه ی"مبانی انتخاب"مطرح شده میان قرآن کریم و روایات شریفه، و نیز علوم تربیتی و روانشناسی، نتایج حاکی از آن است که میزان اشتراک در آموزه های قرآن کریم و روایات شریفه با مبانی انتخاب گری در حوزه ی "روانشناسی جدید" بسیار بوده، درحالی که افتراقات چشمگیری میان این آموزه ها و حوزه ی"روانشناسی سنتی(قدیم)" وجود دارد. بررسی در باب بخش دوم(مراحل تصمیم گیری) نیز نشان داده است که مراحل حل مسیله و انتخاب گری مورد تایید و بیان روانشناسان، با مراحل انتخاب گری به دست آمده از آیه ی شریفه ی 159 سوره آل عمران، غالبا منطبق بر هم بوده و درجاهایی همپوشانی داشته اند.

سلامتی حالتی تندرستی است که نوعی آسایش و آرامش را به همراه دارد؛ برعکس آن، بیماری مانعی برای آسایش و آرامش خواهد بود. بدین سبب، سلامت هم برای شخص و هم برای اجتماع از اهم مهمات بوده و در آموزه های اسلام (قرآن و روایات) به کرات به این مهم توجه شده است. سلامت از منظر اسلام به دو قسم منقسم می شود: سلامت جسم و سلامت روان. با بررسی منابع اسلامی متوجه می شویم که دین اسلام هم در حوزه سلامت جسمی و هم در حوزه سلامت روحی- روانی نکات مهمی بیان نموده است، تمرکز پژوهش حاضر به حوزه سلامت است. منابع اسلامی در جهت ارتقای سلامت روانی راهکارهای متفاوتی در ابعاد مختلف مانند «بینشی، منشی، انگیزشی و کنشی» معرفی می نماید. این پژوهش با تاکید بر بعد کنشی به صورت نظری با روشی توصیفی و تحلیلی به راهکارهای کنشی سلامت روان می پردازد که نوعی پژوهش میان رشته ای در جهت توسعه و تلفیق علوم انسانی- اسلامی به شمار می رود. از جمله راهکارهای کنشی اسلام که در جاهای مختلف با روش های مختلف موردتوجه قرارگرفته اند عبارت اند از: عدالت محوری، انفاق- صدقه، عفو- گذشت، احسان به دیگری، محبت به والدین، حسن خلق، وفای به عهد، امر به معرف و نهی از منکر، صله ارحام، کظم غیظ، صداقت و ازدواج.1400

سبک زندگی اسلامی(حیات طیبه) از جمله موضوع های اساسی است که پژوهش در آن از حساسیت ویژه ای برخوردار است،  این مقاله به اصول و مبانی سبک زندگی اسلامی و ویژگی ها، شاخصه های انسان متعالی ، وجه تمایز و امتیاز سبک زندگی اسلامی با دیگر روش های زندگی و نیز ماهیت و غایت آن و نقش انسان شناسی و جهان بینی و هدف زندگی در سبک زندگی پرداخته است. هر مکتب و مذهبی، سبک زندگی برای بشریت ارایه می دهد و مدعی است، جامعه مطلوب و زندگی سالم در نتیجه پیروی از روش زندگی اوست که آنان ارایه می نمایند. حقیقت این است وقتی سخن از سبک زندگی اسلامی و حیات طیبه به میان می آید، دو امر به ذهن تداعی می کند. به عبارتی گزاره حاکی از سبک زندگی اسلامی(حیات طیبه) متضمن دو گزاره دیگر هم هست:الف) وضع موجود جوامع بشری دچار آسیب ها و آفت زده سبک زندگی غیر اسلامی است. ب) چیستی و چگونگی سبک زندگی اسلامی و دیگری امکان حصول به این سبک زندگی است.ازآنجاکه یافته ها حاکی از آن است که ایمان و عمل صالح، ملاک و معیار اساسی سبک زندگی اسلامی است.در این پژوهش تلاش شده است ،سبک زندگی اسلامی(از منظر قرآن و روایات) موردبررسی قرار گیرد.

عفاف یکی از فضایل اخلاقی است که همواره در تعالیم اسلامی جایگاه والایی داشته و توجه خاصی بدان شده است. در روایات متعددی «عفاف» بهترین عبادت شمرده شده است. حضرت علی(ع) آن را بهترین خوی و خصلت و سر منشا هر خیر و نیکی خوانده و مقام و منزلت عفیف را با مقام شهید در راه خدا مقایسه کرده است. عفت، میدان ها و ساحت های مختلفی دارد،که در هر ساحتی شایسته ی تحقیق وپژوهش می باشد. مساله این تحقیق،بررسی رابطه دوسویه ی عفاف در حوزه ی اندیشه و عمل از دیدگاه قرآن و روایات می باشد. عفاف در اندیشه به معنی کنترل و مدیریت افکار است تا وارد عرصه های آلوده و خلاف عفت نشود.دراین تحقیق برخی مصادیق عفاف آمده است. 
رفتار و عمل عفیفانه از مصادیق عفاف است. عفت در عمل عرصه های گوناگون زندگی فردی و اجتماعی انسان را فرا می گیرد.  در این تحقیق عفت تحت سه عنوان عفت جنسی، اقتصادی و معاشرت مورد بررسی قرار  می گیرد. علت این ترتیب این است که درعفت جنسی ابتدا آدمی از خود شروع می کند و به خودسازی خود می پردازد. عفت اقتصادی و معاشرتی مکمل آن در حیطه های فردی و اجتماعی است. از دستاوردهای اندیشه و رفتار عفیفانه، دوری از مجالس گناه، پرهیز ازحرام، دوری از مواضع تهمت، نجات از آلودگی امور شبهه ناک، جلوگیری ازهدر رفتن فرصت های زندگی  و تلف شدن عمر و قرار گرفتن در رتبت شهداء و نیل به سعادت وخوش بختی است.  

»اقل«اسم تفضیل از مصدر قله و به معنای کمتر است.»حمل«در معانی مختلفی به کار رفته و مراد از آن در این بحث بارداری زنان است.حمل در عبارت مذکور مضافی مقدر دارد یعنی اقل مده حمل؛کمترین مدت بارداری. عنوان»اقل حمل«در کتاب های فقهی مطرح می شود و موضوع احکام و حقوق بسیاری قرار می گیرد.این مدت را فقی هان،با استناد به آیات قرآن آیه 233 بقره،15احقاف،14لقمان و روایات اهل بیت و اجماع امت،شش ماه دانسته اند. مراد فقی هان از عنوان»اقل حمل«و طرح مساله این است که زن در شرایط معمول و متعارف،اگر شش ماه پس از همبستری با شوهرش فرزندی زنده و سالم به دنیا آورد کودک شرعا از آن شوهر اوست و زن متهم نمی شود که پیش از همبستری با شوهرش با مردی دیگر به حرام یا غیر آن همبستر شده و فرزند از آن دیگری است و چنان چه مدت بارداری زن از هنگام همبستری با شوهر تا وضع حمل کمتر از شش ماه باشد که اقل حمل نامیده می شود،فرزند به شوهر،ملحق نمی شود و زن متهم می گردد. این پژوهش درصدد اثبات یا نفی اقل حمل در شریعت نیست؛بلکه بر آن است که اثبات کند از آیات قرآن اقل حمل استفاده نمی شود گویا این مساله از طریق روایات و اجماع اجمالا قابل اثبات است.

پیش گفتارامام رضا(ع)پیوسته با قرآن مانوس بود.آن را به دقت می خواند و در آیات آن تدبر می کرد و می اندیشید که درباره چه چیز و در چه وقت نازل شده است.گفتار، پاسخ و مثال های آن حضرت همه برگرفته از قرآن بود.امام قرآن را معیار سنجش حق و باطل و صحت و سقم احادیث می شمرد و می فرمود:»در قرآن همه چیز به تفضیل ذکر شده و حلال و حرام و حدود و احکام و همه آن چه برای هدایت بشر نیاز است،به تمام و کمال در آن بیان شده است«.همچنین می فرمود:»قرآن کلام خداست.از آن فرا مگذرید و هدایت را در غیر قرآن جستجو نکنید که گمراه می شوید«.او ضمن یاد کردن از قرآن و بزرگ شمردن آیات و اعجاز و نظم آن، قرآن را ریسمان استوار خدا و چنگ آویز مستحکم خدا و راه برگزیده او دانسته است که به بهشت رهنمون می کند و از دوزخ نجات می دهد.به مرور زمان ها کهنه نمی شود و به اختلاف زبان ها فاسد نمی گردد؛زیرا مخصوص زمانی،غیر زمان های دیگر نیست،بلکه برهان و حجت بر هر انسانی است و از پیش روی و از پشت سر باطل به سویش نمی آید.وحی نامه ای است از حکیمی ستوده صفات.

مدیریت امام حسین(ع)در نهضت عاشورا را می توان به صورت یک الگوی رفتاری و هدایت افراد در جهت رسیدن به هدف های نهایی در نظر گرفت.هدف اصلی در مدیریت ایشان،تربیت انسان ها بر مبنای سر بلندی،بزرگواری،عزت و کرامت است.
امام حسین(ع)با قیام خود نشان داد که می توان خواسته های الهی و قرآنی را در جامعه عینیت بخشید و در راس همه،روحیه مبارزه با طاغوت و حفظ عزت اسلامی را سرلوحه کار خویش قرار داد.قیام امام حسین(ع)در طول تاریخ از دیدگاه های متفاوت و محور های گوناگونی مورد بررسی قرار گرفته است.در این مقاله سعی شده است که الگوی عملی از عزت الهی به مدیریت امام حسین(ع)و بر مبنای آیات قرآنی ترسیم شود تا پس از او همگان راه و رسمش را در پیش گیرند و بدین ترتیب به عزت حقیقی نائل آیند.

بی تردید واقعە کربلا؛عظیم ترین حماسه ای است که تاریخ به خود دیده است. پیش از آن هیچ رویدادی با آن قابل قیاس نیست و پس از آن نیز از قیام مختار گرفته تاکنون نظیر آن را کسی به چشم خود ندیده است.بنابراین هرچه در زمینه آن کار شود،باز هم در مقابل تبعات آن حماسە بزرگ اندک است.
در این تحقیق که با عنوان»شخصیت قرآنی و حماسی امام حسین(ع)«فراهم آمده، نگارنده کوشیده است تا این موضوع را در پرتو آیات قرآنی با استفاده از کتب لغوی و تفسیری و حدیثی،به تبیین و توضیح شخصیت و فضایل و مکارم اخلاقی حضرت بپردازد.
نهضت حسینی،احیاگر دین پیامبر است. پیدایش اسلام محمدی است و بقای آن حسینی و فرموده پیامبر(ص): «حسین منی وانا من حسین» بیان گر یک حقیقت اجتماعی و تاریخی است که قیام و شهادت حسین(ع)سبب بقای دین رسول خدا(ص)گردیده است.

مقالە حاضر با عنوان شخصیت قرآنی و کریمانە امام حسن(ع)،به توضیح و تبیین شخصیت و فضایل امام حسن(ع) در آیات و روایات فرقانی و توصیف شخصیت کریمانە آن حضرت می پردازد.امام حسن(ع) از شخصیت ها،اسوه ای مشهور اخلاقی است که شخصیت انسان کریم و رفتار کریمانه را بر اساس سیرە رفتاری آن حضرت می توان ترسیم کرد.شخصیت کریمانه تجلی خلق عظیم قرآنی در سیرە اجتماعی نسبت به دوست و دشمن نمایان می گردد که مبتنی بر حلم و عقل سلیم است و مفهوم حلم حسنی از شیوە رفتاری امام مجتبی(ع) با دوستان و دشمنان اهل بیت(ع) به دست می آید.عقل سلیم و طهارت تکوینی و نفسانی و شرافت نسب و نفاست ذاتی از عوامل موثر برگزیدگی امام مجتبی(ع) در بین برگزیدگان الهی است.زیرا وی شبیه ترین مردم در خلق و خوی و خلقت،به پیامبر اعظم(ص) و نخستین ثمرە شجرە بوستان نبوی است.

یکی از احکام اسلامی که به عنوان راهکار عقلانی و خردپسند، مورد تایید و توجه قرار گرفته است، تقیه می باشد. هم به گواهی قرآن کریم و هم به شهادت روایات و احادیث، تقیه یکی از وظایف مسلمین در شرایط خاص آن است و همه مسلمین اعم از شیعه و سنی اجازه دارند و یا موظفند در مقام مصلحت آن را به کار برده و دفع ضرر احتمالی نمایند. این مقاله با مروری بر دیدگاه های قرآن و احادیث...