ایران

مطالعات در زمینه پارچه، لباس و طراحی پوشاک، تاکنون بیشتر با سه رویکرد دینی، تاریخی و یا کاربردی بوده است. کتاب ها و نشریه های فراوانی فقط به ارائه مدل ها و الگوهای لباس اختصاص یافته؛ اما تعدادی نیز با نگاهی تخصصی، به فنون و روش های طراحی لباس، توجه دارد. به نظر می رسد انتشارکتاب های مربوط به لباس، از نظر کمی و کیفی در مقایسه با کتاب های مربوط به پارچه، رشد بیشتری داشته است. به خصوص در سال های 1396 و 1397 شاهد رشد کمی و کیفی قابل توجهی در نشر کتاب های پارچه و لباس هستیم. تا پیش از این، کتاب ها عموما رویکرد تاریخی و یا دینی داشت، اما در دو سال اخیر، کتاب هایی با رویکردهای جامعه شناختی، اقتصادی، نشانه شناختی و... نیز منتشر شده است. چاپ و نشر کتاب های کاربردی سیر به نسبت یکنواختی در دهه اخیر داشت. در این مقاله، به روش توصیفی، کتاب های منتشر شده به زبان فارسی در حوزه پارچه و لباس، بررسی خواهد شد.

چیرگی عقل سکولار بر جنبه های مختلف حیات اجتماعی غربیان که با بهره گیری از دستاوردهای آن، تمدن غربی توانست دیگر تمدن ها و جوامع را مقهور خود سازد نمونه ای فراهم کرد که جوامع عقب مانده کوشیدند تا جهت نیل به توسعه و پیشرفت همان مسیر را بپیمایند. در ایران و ترکیه، رضاشاه و آتاترک نماینده چنین تفکراتی بودند که با تلاش هایی گسترده سعی در مدرن سازی داشتند. روندی که رضاشاه آغاز نمود طی دوره محمدرضاشاه نیز پی گرفته شد؛ ولی اقدام به نوسازی و توسعه اقتصادی، اجتماعی و آموزشی بدون توجه به توسعه سیاسی و ایجاد فضاها و بسترهای لازم جهت پذیرش این تغییرات موجبات سقوط دولت شاه را فراهم کرد و سرانجام این اقدامات متناقض آن بود که نظام شاهنشاهی غرب گرای پهلوی با انقلاب اسلامی برچیده شد. پس از فروپاشی نظام پادشاهی در ایران از میان تمام جریان های دخیل در انقلاب از چپ مارکسیسی گرفته تا فدائیان خلق و ملی گرایان این روحانیت بود که گوی سبقت را از دیگران ربود؛ اما چرا و چگونه؟ این پرسشی است که نویسنده کتاب می کوشد تا بدان پاسخ دهد؟

کتاب دوربین شرقی، نوشته علی بهداد، تلاشی برای گذر از رویکرد ساختارگرایانه شرق شناسی است که اغلب عکس های محلی و منطقه ای را در مسیری ایدئولوژیک و به عنوان نسخه های درجه دوم در بازتولید نگاه اروپایی تفسیر می کند؛ در حالی که مولف تلاش می کند، از این خوانش فراتر رود و آثار عکاسان محلی و منطقه ای را متفاوت از عکس گردشگران اروپایی تفسیر کند و آن ها را در زمینه و کارکرد منطقه اش بازخوانی کند. کتاب ضمن مطالعه کارکردهای استعماری عکس - که بیشتر در عکس های مسافران اروپایی از شرق و عکس های تجاری که برای نگاه اروپایی تولید می شد قابل مشاهده است- به عکس های عکاسان ساکن و مقیم در خاورمیانه می پردازد. این امر در مقایسه با قدرت و فرهنگ محلی معنا و کارکرد دیگری پیدا می کند؛ از همین رو، مجموعه عکس های قاجار در ایران مورد بررسی قرار می گیرند. در پایان کتاب نیز به بازتولید دیدگاه های شرق گرایانه در عکاسی معاصر اشاره شده است.

عربستان سعودی یکی از مهم ترین بازیگران منطقه خاورمیانه است که در سال های اخیر نقش بسیار مهمی در مناسبات منطقه ای بازی کرده است. ستون اصلی مشروعیت و ایدئولوژی خاندان حاکم عربستان، بر مبنای اندیشه وهابیت بنا شده و استمرار یافته، به همین دلیل وهابیت وسیله تداوم قدرت آل سعود محسوب می شود. با توجه به پیوند تاریخی آل سعود با علمای وهابی، حمایت وهابیت از ساختار قدرت موجود، از دلایل اصلی استمرار قدرت در عربستان سعودی محسوب می شود و در مقابل، دولت نیز به ازای استفاده از وهابیت مشروعیت بخشی به حکومت آنها را از مواهب خود بهره مند می کند. با توجه به این که در سال های اخیر، مناقشه سنتی شیعه سنی در عراق، یمن و به طور کلی در خاورمیانه بارزتر، تلخ تر و خشونت آمیزتر شده است، شناخت ایدئولوژی وهابیت که مبنای تفکر فعلی نخبگان عربستان سعودی را شکل داده است برای درک بهتر و درست تر انگیزه های این کشور ضروری است. کتاب وهابی و وهابیت نوشته سرهارفورد جونز با ترجمه مانی صالحی علامه یکی از کتاب هایی است که در
سال 1397 به منظور شناخت بیشتر وهابیت و روند تاریخی شکل گیری حکومت عربستان سعودی بر اساس این اندیشه به چاپ رسیده است. در این پژوهش ضمن معرفی این کتاب به بررسی و نقد آن می پردازیم.

در حوزه تاریخ نگاری نگاشتن از تاریخ اجتماعی ایران ازجمله تکاپوهایی است که به نسبت سایر تاریخ نگاری ها علی رغم اهمیت آن، در فضای دانشگاهی کمتر به آن توجه شده است. بااین حال، کسانی بوده اند که در سده اخیر خارج از فضای دانشگاهی به این نوع تاریخ نگاری توجه ویژه ای داشته اند. اثر ده جلدی مرتضی راوندی ازجمله این آثار است. چاپ برگزیده جلد اول اثر مرتضی راوندی توسط محسن دامادی از آرزوهایی است که این هر دو به نحوی در سر داشته اند. برگزیده جلد اول شامل مقدمه ای طولانی است که در آن دامادی می کوشد تا از نحوه زندگی راوندی و نیز نگره های تاریخ نگارانه او و خود سخن گوید و راوندی را فارغ از قضاوت های یکسونگرانه درمورد تاثیر گرایش های سیاسی اش بر متن اثر بنگرد. او با تاکیدبر ارزش اثر وی همچون راوندی بر این باور است که با وجود همه کوششها کار هنوز ناتمام است و نقاط ضعفی دارد. در چاپ جدید اثر مذکور دامادی برپایه نگرشی جدیدتر به گستره تاریخ اجتماعی برآن بوده تا با حذف زوائد، اضافه کردن توضیحات و پیرایش متن از داده های قدی متر و غلط اثر را به صورتی قابل قبول تر عرضه کند.

تاریخ دولت های شیعی از مباحث مهم تاریخ تشیع است. آشنایی با چگونگی تشکیل و عملکرد این دولت ها در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، جغرافیای انسانی و نقش آنها در گسترش معارف شیعی و شناخت عوامل ضعف و سقوط آنها می تواند در فهم بهتر تاریخ تشیع مفید باشد. این حکومت ها در آغاز غالبا محلی و زمینه فعالیتشان محدود بود، اما به تدریج و با گسترش تشیع در مناطق مختلف، در اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم، شیعیان دولت های قدرتمندی تاسیس کردند که دامنه نفوذ آنان بیشتر سرزمین های اسلامی را دربرمی گرفت. کتاب دولت های شیعی در تاریخ وضعیت فرهنگی، سیاسی، اجتماعی چگونگی شکل گیری و افول این حکومت ها را در قالب پنج فصل با عنوان های «کلیاتی در باب تشیع» ، «دولت های شیعی در ایران» ٬ «دولت های شیعی در جزیر هالعرب، عراق و شام» ، «دولت های شیعی در شمال آفریقا و اندلس» و «دولت های شیعی در هند» بررسی می کند.

در این مقاله سعی شده مقایس های میان قوانین مطبوعات در قانون اساسی مکزیک و ایران انجام شود. حقوق مطبوعات، محدودیت ها، آزاد ی ها و جرایم مطبوعات از جمله مواردی است که در قانون اساسی هر دو کشور به آنها اشاره شده است، به طور کلی بحث مطبوعات در مکزیک در چارچوب سه پارامتر قانونی مهم بررسی می شود: الف( اصل ششم و اصل هفتم قانون اساسی در رابطه با آزادی بیان و چاپ؛
ب( قانون چاپ 1917 ؛
ج( برداشت هایی که از قوانین مختلف در دادگاه های مکزیک انجام شده است.
استثناهایی برای آزادی بیان از جمله هتک حرمت، اهانت و افترا، آسیب اخلاقی، بی احترامی، حریم شخصی کاربران حق کرامت، حفظ حریم خصوصی، و تصویر شخصی. مقررات مالکیت خارجی در شرکت های روزنامه نگاری، مقرارت ضد انحصاری در شرکت های روزنامه نگاری و مقررات مربوط به خبرگزاری ها و اینترنت از جمله مواردی است که در قانون مطبوعات مکزیک مورد بررسی قرار گرفته است. در قانون اساسی ایران هشت اصل در خصوص مطبوعات آمده است: تعریف مطبوعات، رسالت مطبوعات، حقوق مطبوعات، حدود مطبوعات، شرای ط متقاضی و مراحل صدور پروانه، جرائم، هیئت منصفه مطبوعات، موارد متفرقه و هر کدام مفاد و بندهای گوناگونی را برای بررسی جزئیات بیشتر در بر گرفته اند.

عنوان کتاب به اندازه کافی گویاست: درآمدی به تاریخ نشر کتاب از آغاز تا آستانه انقلاب. رویکرد غالب برای تنظیم محتوای کلی کتاب و حتی در هر 62 مقاله، تاریخی و اجتماعی است. برهمین اساس، محقق ناچار است که به یک نگاه خطی و زمان مکان دار کم وبیش وفادار باشد، اما گستردگی مباحث مرتبط با نشر و تاثیر بی چون وچرا و بی اغراق هرگونه وقایع اجتماعی در سطح ملی و جهانی بر نشر به گونه ای است که مطالعه و پژوهش درباره مسائل نشر و حتی دسته بندی و ساختاردهی به محتوا و نتایج را در چنین بستر تاریخی دشوار می کند. این را اضافه کنید به کمبود آزاردهنده منابع و محتوا در حوزه تاریخ ایران و نشر که آذرنگ بارها در این اثر به آن اشاره کرده است. نقد این اثر بدون توجه به چنین محدودیت ها و برجسته کردن برخی از کمبودها بی شک بی انصافی است و به بی راهه می رود. اتفاقا باید نقطه قوت آن را در همین مسئله دانست که درآمدی به تاریخ نشر کتاب در ایران است و ادعای نویسنده نیز همین است. این اثر بیش از هر چیز داشته ها و ناداشته ها را برجسته کرده و از آن مهم تر فرضیه هایی را برای وحدت بخشی به مطالب و دامنه گسترده نشر و تعامل یا ارتباط متقابل نشر و اجتماع مطرح کرده است: مانند بیشتر کارهای آذرنگ (در همین «تاریخ شفاهی نشر در ایران»، مجله بخارا، نشر ققنوس؛ «تاریخ ترجمه در ایران»، بخارا، ققنوس؛ «نشر و تمدن» بخارا. ازطرف دیگر باید آن را مکمل دیگر آثار آذرنگ در همین زمینه دانست. آذرنگ براساس یک نقشه راه، بسیاری از مسائل نشر و موضوعات مرتبط با آن را با رویکردی عمدتا تاریخی و اجتماعی برجسته کرده است. نتیجه این مطالعات نیز نقشه راه و درآمدی بر مطالعات این حوزه و حوزه فرهنگ، تمدن و اجتماع است.

مدتی است پژوهش‌های نوینی درباره تاریخ و فرهنگ باستان ایران زمین صورت گرفته‌است که منایع و تحقیقات مستشرقان غربی را کنار نهاده و تاکیدشان بر منابع داخلی و به ویژه شاهنامه است. کتاب تاریخ و فرهنگ باستانی ایرانیان تالیف آصف خلدانی از این دست پژوهش‌ها است، در این مقاله سعی برآن شده‌است تا بررسی روش مطالعاتی نویسنده، انگاره‌ها و پیش‌فرض‌های حاکم بر تحقیق و تحلیل ها و استنتاج‌های صورت گرفته، از زوایای گونانون به اثر پرداخته و نقاط ضعف و قوت آن آشکارشود. چنان که در مقاله خواهد آمد، به‌نظر می‌رسد تحقیقات مذکور در ابتدای راه خویش بوده و برای بهره‌مندی از ساختار علمی، نیازمند بن‌مایه های قوی‌تری است.

نقش اصناف و پیشه‌وران در برپایی و استمرار انقلاب مشروطیت ایران تاکنون موردبررسی قرار نگرفته است. در تحقیقات، غالبا اصناف را در کنار تجار و بازرگانان قرار داده‌اند. کتاب حاضر، به صورت دقیق، مستند و مستدل نقش اصناف و پیشه‌وران را در انقلاب مشروطیت از آغاز تا تشکیل دولت پهلوی موردمطالعه قرار داده و دیدگاه‌های متفاوت و بعضا رادیکال آنها درمقایسه با بازرگانان بررسی شده‌است.

گردان فجر از گردان‌های زبده، آموزش‌دیده و خط‌شکن خوزستانی بود. کتاب پرواز در فجر مستندی زنده از واقعه بمباران شیمیایی گردان فجر بهبهان در کیلومتر 10 جاده خرمشهر اهواز در زمان عملیات کربلای 5 است. نویسنده کتاب، این فاجعه شیمیایی را به‌صورت موضوعی موردی از وقایع جنگ تحمیلی انتخاب نموده تا به پدیده مهم‌تری که از دوران باستان در جنگ‌ها به‌کار رفته بپردازد. او سابقه استفاده از سلا ح‌های شیمیایی و بیولوژیکی را از دوران باستان تا جنگ تحمیلی به‌طور خلاصه بررسی کرده، همچنین به جنگ‌های جدید شیمیایی در دوران معاصر پرداخته و تاثیرات، نتایج، چگونگی کاربرد و ترکیبات این سلاح‌ها را بررسی و تحلیل نموده، سپس با استفاده از روایات شفاهی بازماندگان و شاهدان حادثه شیمیایی گردان فجر سعی در مستند کردن این واقعه دارد. کتاب طرح ابتکاری جالبی در بیان موضوع داشته، اما درعین‌حال اشکالاتی هم در نحوه استفاده از منابع دارد.

کتاب تاریخ ارامنه ایران در قرن هفدهم به قلم وازگن س. غوگاسیان جدی ترین اثر پژوهشی درباره ارامنه ایران به ویژه ارامنه جلفای اصفهان در عصر صفویه است. این 1881 نخستین - کتاب بعد از اثر در هوهانیانس با نام تاریخ جلفای نو در سال 1880 تلاش برای نگاه منتقدانه به جوامع ارمنی ایران در قرن هفدهم میلادی به عنوان خلیفه گری واحد به حساب می آید. این مطالعه دوره یکصد و بیست ساله تاریخ ارامنه جلفای نو را از کوچ ارامنه به ایران و آغاز خلیفه گری ارامنه در 1012 ق/ 1604 م تا 1ق/ 1722 م را در بر می گیرد که بعد از اشغال اصفهان به دست افاغنه در سال 135 اشغال اصفهان و سقوط صفویه شاهد تباهی جلفای نو و موج مهاجرت ارامنه به هندوستان، روسیه و سایر بلاد هستیم. مولف تاریخ ارامنه هدف خود از تالیف این کتاب را بررسی و روشن ساختن پراکندگی جغرافیایی و مردم شناختی مهاجران ارمنی در ایران، ساختار اجتماعی و وضعیت مدنی و مدیریت دینی آن ها، برخورد حکومت صفویان با آن ها، شکل و پیدایش خلیفه گری جلفای نو عنوان می کند. با توجه به این موضوع نقد و تحلیل شکلی و محتوایی اثر حاضر و ارائه پیشنهادهای اصلاحی برای بهبود و رفع کاستی ها و اشتباه های آن در چاپ های آتی هدف پژوهشی مقاله حاضر را تشکیل می دهد.

مفهوم هویت در سال های اخیر، به شدت متاثر از فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده و فضای مجازی، نقشی پررنگ در شکل گیری یا تغییر هویت کاربران، به ویژه جوانان در ایران داشته است. هویت به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های زندگی اجتماعی، به شدت تحت تاثیر دنیای مجازی اینترنت است. هدف تحقیق حاضر بررسی نسبت بین اینترنت و هویت در ایران است. براین اساس، 38 مقاله علمی-پژوهشی کمی (شامل 918 صفحه) در زمینه اینترنت و هویت در ایران طی سال های 1382 تا پایان فروردین ماه 1396 تجزیه وتحلیل ثانویه شد. اطلاعات تحقیق با استفاده از پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، نشریات علمی ایران و پایگاه های اختصاصی الکترونیکی مجلات علمی- پژوهشی مصوب وزارت علوم گردآوری شده اند. پژوهش دریافته که بیشترین تحقیقات کمی به ترتیب به چهار گرایش پژوهشی اینترنت و هویت های ملی (11 مورد)، اجتماعی (5 مقاله)، فرهنگی (5 مورد) و دینی (3 مقاله) جوانان در ایران اختصاص داشته است. نتایج تحقیق معرف آن است که اینترنت به مثابه میدان هایی برای فراغت مجازی جوانان تلقی شده و علاوه بر آن جوانان ایرانی درخلال استفاده از اینترنت در معرض تغییرات هویتی قرار گرفته اند. به واسطه استفاده اینترنت هویت های مدرن رشد کرده و همچنین هویت بازنمایی شده است؛ لیکن زمینه کاهش انواع هویت های گوناگون (ملی، اجتماعی، فرهنگی، دینی و...) جوانان را فراهم کرده است. همچنین اینترنت سبک های زندگی جوانان را به شیوه های جدید زندگی دیجیتال پیوند زده و باعث توجه بیشتر جوانان به اوقات فراغت و تغییر نحوه گذران اوقات فراغت کاربران شده است.

کتاب درسی دانشگاهی با سابقه دو دهه تحقیقات در ایران، به بررسی علمی و موشکافانه منابع درسی و آموزشی موسسات و مراکزآموزش عالی می پردازد و به موضوعاتی هم چون معرفی، ویژگی ها، ابعاد، شیوه نگارش و تدوین و طراحی و همچنین روش های نقد و ارزیابی منابع درسی دانشگاه توجه دارد که البته برحسب رشته های دانشگاهی و خصوصا دروس مبانی، بر اهمیت و ابعاد گوناگون آن افزوده می شود. تحقیقات پراکنده چهل ساله کتاب های مبانی جامعه شناسی در ایران نشان از نقش محوری و کلیدی کتاب مبانی جامعه شناسی در فرآیند تدریس و آموزش مفاهیم جامعه شناسی داشته است. کتاب مبانی جامعه شناسی تالیف مایکل هیوز و کرولین کرولر که یکی از زبده ترین کتاب های درسی رشته جامعه شناسی در جامعه امریکا قلمداد می شود، به همت مهرداد هوشمند و غلامرضا رشیدی ترجمه شده و با توضیحات و ملحقات علی محمد حاضری از طرف انتشارت سمت در تابستان سال 1395 در 569 صفحه به چاپ رسیده است. دانشجویان برای درک محیط اجتماعی به سرعت در حال تغییر و زندگی در آن باید بنیان محکمی از مفاهیم و دیدگاه های جامعه شناسی داشته باشند و کتاب حاضر اطلاعات لازم برای چنین هدفی را برای دانشجویان فراهم می کند. ویژگی های پنج گانه معرفی شده در بخش نتیجه گیری مقاله نشان از غنای مطالب و جامعیت کتاب بوده و می توان آن را جایگزینی مناسب و مطلوب از نظر کمی و کیفی در حوزه مبانی جامعه شناسی در ایران معرفی و ارزیابی کرد که البته این معرفی، زمانی کامل خواهد شد که پس از چندین دوره آموزشی مورد نقد و ارزیابی کارشناسانه دقیق قرار گیرد. توضیحات مشروح، لازم و کافی محتویات مطالب آموزشی کتاب به گونه ای است که نیاز علمی، آگاهی نظری و همچنین تسلط فکری خواننده بر مباحث اساسی جامعه شناسی را فراهم می کند. کتاب معرفی شده می تواند به عنوان اثری جدید و ارزشمند در حوزه علوم اجتماعی مورد استفاده پژوهشگران، برنامه ریزان فرهنگی اجتماعی و کارشناسان علوم اجتماعی در ایران قرار گیرد.

کتاب تاریخ ایران در دوره قاجاریه: عصر آقامحمد خان که به همت انتشارات دانشگاهی سمت به چاپ رسیده، بخشی از مجموعه ای است که بنا دارد تاریخ قاجار را با نگاهی نو همراه با بازبینی منابع، در دسترس علاقه مندان قرار دهد. در واقع اهمیت این برهه از تاریخ ایران و البته کتب کم شماری که به نسبت این اهمیت به بررسی آن پرداخته اند، انگیزه ای شده تا این مجموعه با موشکافی، بازبینی منابع و متون دست اول را هدف خود قرار دهد و کوشش کند تاریخ قاجار را از ابتدای تاسیس تا روزگار مشروطه، با همین رویکرد عرضه کند. مولف این اثر توانسته با بهره گیری از نقد روایات تاریخی و بازاندیشی در آن چه عموما پیش فرض های ذهنی اهل تاریخ بوده اند، در جهت نیل به هدف خود که همانا حفظ بی طرفی و پاسخ دادن به برخی مجهولات و آشفتگی های تاریخی این عصر است، کامیاب باشد.

از زمان آغاز بحران و ناامنی در سوریه دو دیدگاه کاملا متضاد برای تفسیر و تحلیل آن وجود داشت. گروه اول آن را امتداد اعتراضات در کشورهای عربی به حکومت این کشور و شخص بشار اسد می دانستند که نماینده این طیف کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان و قطر و کشورهایی در منطقه مانند ترکیه و کشورهای فرامنطقه ای به ویژه فرانسه و امریکا هستند. گروه دوم این تحولات را ناشی از توطئه خارجی و روندی متفاوت با خواست طبیعی و مدنی قلمداد می کردند که در این طیف کشورهای ایران، روسیه و چین دارای این دیدگاه هستند. با ادامه این بحران و شکل گیری و گسترش گروه های تروریستی مانند داعش، النصره، احرار الشام و... در عمل صحنه سوریه تبدیل به نبرد میان ارتش سوریه با تروریسم شد. گروه اول تا زمانی که داعش به طوررسمی اعلام خلافت اسلامی در عراق و شام نکرد، از حمایت خود از این گروه ها ابایی نداشتند. پس از آن و روشن شدن ابعاد گسترده پیامدهای این بحران برای خود آنها، امریکا طرحی را برای مهار بحران و در عین حال مقابله با دولت سوریه به تصویب رساند که شامل آموزش گروه های معارض میانه رو بود. با توجه به سوابق جنگ های امریکا که جنگ روانی همواره یک عنصر مهم در آن بوده است، نمی توان تصور کرد که برای طرحی با این اهمیت هیچ طراحی برای جنگ روانی وجود نداشته باشد. این مقاله، به نحوه معرفی این گروه توسط امریکا برای ایجاد معادله ای جدید در سوریه و اقدامات مقابله ای جمهوری اسلامی ایران در حوزه تبلیغات و جنگ روانی می پردازد. مقاله از نوع کاربردی و دارای روش گردآوری کتابخانه ای به شیوه توصیفی- تحلیلی است. همچنین به لحاظ یافته ها از روش تاریخی برای گزارش داده ها بهره برداری می کند. جامعه نمونه برای تحلیل محتوای متون، اسناد رسمی وزارت دفاع و کاخ سفید در امریکا و اظهارات دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به عنوان متولی پرونده مقابله با گروه تروریستی داعش است. سرانجام مشخص شد که علیرغم صرف هزینه ها و امکانات گسترده توسط امریکا برای پشتیبانی از این گروه های به اصطلاح میانه رو در فرایند جنگ روانی برای ایجاد پشتیبانی از آنان، توفیقی به دست نیامده است.

از زمان آغاز بحران و ناامنی در سوریه دو دیدگاه کاملا متضاد برای تفسیر و تحلیل آن وجود داشت. گروه اول آن را امتداد اعتراضات در کشورهای عربی به حکومت این کشور و شخص بشار اسد می دانستند که نماینده این طیف کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان و قطر و کشورهایی در منطقه مانند ترکیه و کشورهای فرامنطقه ای به ویژه فرانسه و امریکا هستند. گروه دوم این تحولات را ناشی از توطئه خارجی و روندی متفاوت با خواست طبیعی و مدنی قلمداد می کردند که در این طیف کشورهای ایران، روسیه و چین دارای این دیدگاه هستند. با ادامه این بحران و شکل گیری و گسترش گروه های تروریستی مانند داعش، النصره، احرار الشام و... در عمل صحنه سوریه تبدیل به نبرد میان ارتش سوریه با تروریسم شد. گروه اول تا زمانی که داعش به طوررسمی اعلام خلافت اسلامی در عراق و شام نکرد، از حمایت خود از این گروه ها ابایی نداشتند. پس از آن و روشن شدن ابعاد گسترده پیامدهای این بحران برای خود آنها، امریکا طرحی را برای مهار بحران و در عین حال مقابله با دولت سوریه به تصویب رساند که شامل آموزش گروه های معارض میانه رو بود. با توجه به سوابق جنگ های امریکا که جنگ روانی همواره یک عنصر مهم در آن بوده است، نمی توان تصور کرد که برای طرحی با این اهمیت هیچ طراحی برای جنگ روانی وجود نداشته باشد. این مقاله، به نحوه معرفی این گروه توسط امریکا برای ایجاد معادله ای جدید در سوریه و اقدامات مقابله ای جمهوری اسلامی ایران در حوزه تبلیغات و جنگ روانی می پردازد. مقاله از نوع کاربردی و دارای روش گردآوری کتابخانه ای به شیوه توصیفی- تحلیلی است. همچنین به لحاظ یافته ها از روش تاریخی برای گزارش داده ها بهره برداری می کند. جامعه نمونه برای تحلیل محتوای متون، اسناد رسمی وزارت دفاع و کاخ سفید در امریکا و اظهارات دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به عنوان متولی پرونده مقابله با گروه تروریستی داعش است. سرانجام مشخص شد که علیرغم صرف هزینه ها و امکانات گسترده توسط امریکا برای پشتیبانی از این گروه های به اصطلاح میانه رو در فرایند جنگ روانی برای ایجاد پشتیبانی از آنان، توفیقی به دست نیامده است.

از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، دشمن همواره الگوهای متعددی در راستای تقابل با جمهوری اسلامی، مهار، استحاله و براندازی بکار گرفته است. مقطع کنونی با توجه به روند پرونده هسته ای و نیز گسترش بحران در سطح منطقه غرب آسیا واجد ابعاد جدیدی از راهبردهای تخاصمی دشمن در برابر جمهوری اسلامی ایران است. از طرف دیگر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان اصلی ترین نهاد برآمده از گفتمان انقلاب اسلامی ضمن اینکه نقش موثری در تحکیم هویت انقلابی کشور و تقابل با برنامه های دشمن بازی کرده است، به عنوان یک ابزار قدرت نرم و اراده سخت اصلی ترین مولفه قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی نیز به شمار می رود. بر این اساس مقابله با سپاه پاسداران در قالب اجرای عملیات روانی و تهی سازی ظرفیت راهبردی آن به عنوان یکی از جدی ترین راهبردهای تخاصمی دشمن در مقطع اخیر می باشد.

در میان حوز ه های مورد بحث در تاریخ جایی برای خود گشوده « تاریخ تکنولوژی » مدت زمان زیادی نیست که است و مورخان و پژوهشگران به بحث و کنکاش در این حوزه پرداخت هاند؛ اما متاسفانه نتیجه این تلا شها منجر به تالیف کتا بها و مقالات زیادی در این زمینه نشده است و ما در این زمینه با فقدان منابع روبرو هستیم. افزون بر این پژوه شهایی که تاکنون در این زمینه صورت گرفت هاند، تنها به بحث درباره چگونگی فن، تکنیک و نحوه پیدایش و رشد آ نها در جوامع انسانی در تاریخ جهان از ابتدا تا عصر حاضر م یپردازند و به صورت توصیفی و عمومی م یباشند. نکت های دیگر که در خصوص این دسته از کتا بها که به بحث درباره صنعت و اختراعات م یپردازد حایز اهمیت است، این است که این کتا بها غالبا توسط محققان اروپایی تالیف شد هاند و غالبا با هدف ارایه آگاه یهایی عمومی در این حوزه نوشته شد هاند؛ اما مترجمان ایرانی که این کتا بها را ترجمه کرد هاند هدف دیگری داشت هاند و آن ایجاد شوق و علاقه در میان جوانان و برای آشنایی با اختراعات و با هدف بر طرف کردن نیازمند یهای جامعه ایرانی که در برهه از تاریخ از پیشرف تهای تکنولوژیک غرب، عق بمانده بود، صورت گرفته است. این مقاله تلاش دارد منبع شناسی از پژوه شهای صورت گرفته در این حوزه را برای علاق همندان حوز ه های جدید تاریخ ارایه دهد.