جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "نقد" در نشریات گروه "روابط عمومی، ارتباطات، رسانه"

این مقاله ترجمه ای است از مقاله «تذکره آفتاب عالمتاب» که در فوریه 2017م، در مجله معارف (جلد199. شماره2. ص.ص136- 154) چاپ اعظم گر هند، به زبان اردو منتشر شده است. یکی از مهمترین موضوعات فرهنگی، ادبی و پژوهشی در تاریخ زبان و ادب فارسی، تذکره نویسی در شبه قاره است. فهرست عناوینی که در کتاب شناسی توصیفی و تحلیلی تذکره ها از جمله تاریخ تذکره های فارسی (گلچین معانی) و تذکره نویسی فارسی در هند و پاکستان (علیرضا نقوی) نشان دهنده همین اهمیت تذکره هاست. برای شناخت شعر فارسی در دوره های گذشته به ویژه در سرزمین هایی که در یک دوره ممتد و نسبتا طولانی زبان فارسی از زبان های مهم و رایج آنجا بوده قطعا تذکره های شعر فارسی از مهمترین منابع به حساب می آیند. تحقیق و پژوهش در شعر فارسی از طریق این تذکره ها نیز مستلزم تصحیح و انتشار دقیق آنهاست. یکی از این تذکره های مهم که در شبه قاره تالیف شده، تذکره آفتاب عالمتاب اختر هوگلی است که در این مقاله بنا داریم ضمن معرفی اجمالی آن به نقد و بررسی چاپ و تصحیح آن، در ایران بپردازیم.

عباراتی هستند که سال های سال، فقط «زن و ایران» ، «زن و سیاست» ، «زن و اجتماع» نوشته شدند، اما معمولا ارتباط بین این کلمات و همچنین مفهوم آن ها نادیده گرفته شده است. بی شک در طول تاریخ زنان نیز به مانند مردان در تک تک رخدادهای سیاسی و اجتماعی، نقش ایفا کرده و به خصوص در دوره معاصر نقششان پررنگ تر بوده است. انقلاب مشروطه در سال 1285 ، فرصت خوبی را برای زنان ایرانی که سالیان سال کمتر تعاملی با جهان بیرون از خانه داشتند، فراهم آورد تا محیط تنگ خانه را پشت سر گذاشته و پا به عرصه اجتماع بگذارند. کتاب زنان در تاریخ سیاس ی اجتماعی ایران نگاشته رضا رمضان نرگسی است و همان طورکه از عنوان آن بر می آید، در رابطه با فعالیت ها و جنبش های زنان در تغییرات سیاسی و اجتماعی ایران از دربار ناصرالدین شاه تا دوران پهلوی و مواجهه آن ها با غرب و مدرنیته نوشته شده است. با توجه به اهمیت این موضوع و کم بودن پژوهش ها در حوزه فعالیت های زنان، باید تولید آثاری با چنین عناوینی را به فال نیک گرفت؛ لذا لازم است ارزش علمی این اثر بررسی شود.

نگاه ویژه به آیین ها و باورها، ادیان، مذاهب و فرقه ها در نگارش تاریخ و به طورکلی توجه به تاریخ فکر و نوشتن تاریخ فکری از رویکردهای مهم تاریخ‌نگاری جدید است که درباب چیستی و چگونگی آن سخن‌ها گفته شده و شرح و توضیح آن مجالی دیگر می‌طلبد. کتاب مذهب در عصر مغول و ایلخانان نگاشته سیده‌خدیجه حسینی از تازه‌های چاپ و نشر است که بنابرعنوان خود، حتما سعی داشته با رویکردی نو به این دوره حساس از تاریخ ایران بپردازد؛ اما با توجه به حجم بالای تولیدات قلمی علی‌رغم گرانی کاغذ و کتاب، باید گفت امروز خرید کتاب صرفا از روی عنوان است؛ لذا مروری خواهیم داشت بر این کتاب تا « خرید هندوانه دربسته! » در حکم سره از ناسره جداگردد و ارزش علمی آن مشخص شود.

کتاب شناسی حاضر مجموعه ای است از مشخصات کتاب شناختی کتاب هایی با موضوع بلوچ و بلوچستان، موجود در کتابخانه مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی). در این زمینه سایر کتابخانه ها و مراکز جمع آوری کتاب ها و مقالات مانند کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه آستان قدس رضوی، پایگاه مجلات تخصصی نور و پایگاه اطلاعات و مدارک ایران (ایران داک) جستجو شده اند.

نقد متن سابقه ای طولانی دارد؛ یعنی تا زمانی که بوده و تاریخی بوده نقد متن هم بوده است. حتی در قدیمی ترین نوشته های تاریخی که از یونان باستان در اختیار داریم بحث های نقد متن داریم. از همان زمانی که متون تاریخی به وجود آمدند مسئله نقد متن نیز به اشکال مختلفی مطرح بود. طبیعتا در حوزه علوم اسلامی هم به هیچ وجه این طور نبوده که مباحث نقد متون مطرح نبوده باشد و هیچ کس به این مباحث توجه نکرده باشد. سوالی که وجود دارد این است که اگر در حوزه جهان اسلام با پدیده نقد متن مواجهیم ناظر به چه جنبه هایی است؟... این کتاب به مسئله نقد می پردازد.

مطبوعات، اخبار و مطالب مربوط به کتاب، بهترین آیینه اخبار و تحولات فرهنگی به شمار می روند. شناسایی مطالب مربوط به کتاب در مطبوعات فارسی، در تحلیل های تاریخی، بررسی جایگاه افراد و آثار، سیاست گذاری، آینده پژوهی و... موثر خواهد بود. کتاب موردنقد از این منظر راه گشا و ارزشمند است. با این حال، کاستی هایی در کار نویسنده و ناشر کتاب مشاهده می شود.

کتاب تاریخ فراموش شده ایران در دوره سلطان یعقوب آق قویونلو، ازجمله اندک آثاری است که درباره حکومت سلطان یعقوب آق قویونلوها تالیف شده است. همان طورکه نویسنده کتاب، هدی سیدحسین زادگان، مطرح می کند این کتاب، برای پرکردن خلا یک اثر تخصصی و جامع درباره این دوره، اثری ارزشمند به شمار می آید. چراکه مشخصا حوزه های مختلف زندگی اجتماعی مردم ایران را در این دوره دربرگرفته است. در این نوشتار تلاش می شود ضمن معرفی کتاب، برخی از جنبه های آن نیز نقد شود.

امروزه، در مجامع علمی، مطالعات میان رشته ای بسیار موردتوجه قرارگرفته است. یکی از علومی که با علم تاریخ ارتباط نزدیکی دارد ادبیات است. رضا بهرامی دشتکی، پژوهشگر کتاب زندگی و اشعار پژمان بختیاری، در این کتاب تلاش کرده تا با مروری بر زندگی و اشعار یکی از شاعران معاصر ایران، نقش او را در تاریخ و فرهنگ ایران معاصر بررسی کند.

دانشنامه پیشگیری از جرم آکسفورد با هدف ارائه آخرین رهیافت های مدل های مختلف پیشگیری در قالب مقالات متعددی تهیه و توسط گروهی از پژوهشگران حوزه علوم جنایی به فارسی نیز برگردان شده است. این کتاب در یک قلمرو مشخص به ارائه ضرورت پیشگیری از جرم و معرفی برخی از مدل های پیشگیری می پردازد. در این اثر سعی گردیده هریک از پژوهش های صورت گرفته در زمینه پیشگیری از جرم به شکل مجموعه ای جامع، روزآمد و موثق ارائه گردد.

این کتاب پس از فصل مباحث مقدماتی از سه فصل اصلی تشکیل شده است. در فصل نخست مهم ترین آسیب های متن مطرح گردیده و با ذکر نمونه های متعدد به دلیل و نوع آسیب عارض بر متن پرداخته شده، سپس متن عاری از آن آسیب ارائه گردیده است.

عبدالله بن عباس از مشهورترین مفسران قرن اول هجری است. غیر از روایات تفسیری فراوان سه اثر تفسیری مستقل به او نسبت داده شده است. نخست، تفسیری مختصر، اما کامل بر قرآن، که به تنویرالمقباس من تفسیر ابن عباس مشهور است. دو اثر دیگر یکی مسائل نافع بن ازرق، است که در آن ابن عباس معنای190 واژه را با شواهدی از شعر جاهلی، در پاسخ به پرسش های نافع بن ازرق پیشوای گروهی از خوارج بیان کرده است. دیگری مجموعه ای از واژگان قرآن است که با استناد به لهجه قبیله ای خاص یا زبانی بیگانه معنا شده اند و اللغات فی القرآن نام دارد. بحث اصلی در کتاب خاورشناسان و ابن عباس در پیوند با وثاقت متون تفسیری کهن است. در این حوزه سه دیدگاه اصلی در میان خاورشناسان وجود دارد. این دیدگاه ها خود متاثر از دیدگاه های مختلف خاورشناسان درباره وثاقت روایات و تاریخ گذاری آن هاست.

التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب چنان که از نامش پیداست در تناظر با التفسیر و المفسرون محمدحسین ذهبی نگاشته شده است. شاکله و ساختار کلی کتاب معرفت گرچه با اثر ذهبی همسانی های بسیار دارد، با این حال، رویکردی انتقادی بدان دارد و بر آن است که کاستی های آن را بازنماید و کژی های آن را راست کند و آن را در جامه ای نو درآورد.

باستان یپاریزی را ب هحق باید پیر تاری خدان و تاری خشناس و طن زدان تاریخ معاصر ایران دانست. او با سبک خاص خود عده زیادی را بتاریخ و نوشت ه های تاریخی آشتی داد و تاریخ محلی را با دید و نگاه خاص خود معنایی دیگر بخشید. استاد فقید که حدود هفتاد سال در زمین ه های تاریخی و ادبی قل مفرسایی و آثار فراوانی عرضه کرد، بدون شک از پرکارترین مورخان معاصر ایران بوده است. ولی کار او در کنار محاسن بسیار، دارای ایراداتی هم بود؛ ازجمله آثارش با معیارهای علمی و آکادمیک تاری خنویسی فاصله داشت. مطمینا با مرگ آن سعید فقید فرصت بیشتری است تا عملکرد او در تاری خنویسی به محک نقد و نقادی گذاشته شود. هدف این مقاله بررسی و تبیین سبک و سیاق استاد باستانی پاریزی در تاریخ نویسی و طرح اشکالات وارد به سبک او و کنکاش درباره پاسخ های آن مرحوم در آثارش به نقد نقادان است. شاید در مدح استاد فقید باستانی پاریزی بسیار کسان به حق و به نحو احسن قلم بزنند. اما نگارنده حقیر به سبک کتاب معروف استاد، خودمشت مالی، قصد نوعی انتقاد ملایم دارم که آن می دانم که هم با بررسی پاسخ های استاد باستانی پاریزی در کتاب « خوش مشت مالی » را نوعی خودمشت مالی به انتقادات منتقدان آثار ایشان همراه است و هم دربردارنده طرح انتقاداتی که استاد پاسخ مشخصی به آن ها نداده است.

متحول شدن صنعت نشر به ویژه در زمان حاضر شیوه های گوناگونی از نوشتن را با خود همراه کرده است که یکی از این شیوه ها «نقد تخصصی کتاب» است. نقد تخصصی کتاب، هنری است که اصول و معیارهای خاص خود را دارد. نقد تخصصی کتاب نه بازگویی مختصر محتواست و نه سلاخی نظرات نویسنده. برای پرهیز از این اشتباهات متداول، هیئت تحریریه یکی از نشریات بین المللی در حوزه نقد کتاب در نوشته پیش رو معیارها و ملاک های نقد تخصصی کتاب را به دست داده اند. اما برای نقد کتاب لازم است ابتدا خود کتاب مورد نقد به دقت خوانده شود؛ به همین دلیل نوشته حاضر به دو بخش تقسیم شده است: بخش اول به چگونگی خواندن کتاب به منظور نقد اختصاص دارد؛ زیرا خواندن یک کتاب به منظور نقدکردن آن مستلزم شیوه خاصی از خواندن و توجه به نکات خاصی است. بخش دوم نیز مربوط به بیان ساختار و محتوای یک نقد تخصصی کتاب است. نویسندگان در این بخش توضیح می دهند که در هر نقد چه چیزهایی باید بررسی شود و ترتیب آن ها باید چگونه باشد. هدف این نوشته کمک به علاقه مندان نقد متون تخصصی است تا بتوانند با اصول صحیح، برای نقدنویسی اقدام کنند.

کتاب مهندسی فهم و تفسیر قرآن بنا بر عنوان فرعی خود در پی تحقیقی جدید در روش شناسی تفسیر و بر اساس آنچه در مقدمه آن آمده است درصدد گزینش روشی صحیح برای فهم قرآن است و ازاین رو، مخاطب را مشتاق به گشایش افقی جدید در تفسیر و ارائه نکاتی بدیع و تازه در کتاب، وارد مباحث می کند. در این جستار بر آنیم پس از ارائه گزارشی از ساختار کتاب به بررسی و تحلیل کتاب و درنهایت سنجش میزان تحقق اهداف مولف بپردازیم.

ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه قمی (م381ق) معروف به شیخ صدوق، از محدثان و فقی هان نامدار قرن چهارم هجری بوده است. کتاب ها، مقالات و مدخل های دانشنامه ها، در شناخت شخصیت و کارنامه ی علمی وی، مطالب فراوانی نوشته اند.
از جمله کتاب هایی که به نگارش درباره ی شیخ صدوق و آثارش، پرداخته است، کتاب تاریخ حدیث شیعه است که به همت موسسه دارالحدیث در پنج جلد به نگارش درآمده است. جلد دوم آن مربوط به تاریخ حدیث در قرن های چهارم و پنجم است. بخش مربوط به قرن چهارم و پنجم را آقای دکتر مهدی احمدی نوشته اند.
از آنجا که در موسساتی این چنین و در پژوهش هایی مانند آن، متون نگارش شده مورد ارزیابی و داوری کارشناسان قرار می گیرد، انتظار می رود که متن ها علمی تر و دقیق تری به مخاطبان ارائه گرد.
در این نوشته، اشکالاتی چند در زندگی و فعالیت های شیخ صدوق به دید می آید که به بررسی آن پرداخته و نظرات درست و نادرست را به بوته داوری قرار می دهیم.

دائرهالمعارف قرآن (The Encyclopedia of the Qurʾān) که اکنون حدود یک دهه از انتشار آخرین مجلدات آن می گذرد، به لطف معرفی های مکرر در قالب مقالات و گفت وگوها و نشست های علمی، آن قدر در ایران شناخته شده هست که دیگر نیازی به معرفی مجدد آن نباشد. این اثر مرجع از همان آغاز در ایران مورد توجه جدی قرار گرفت و بسیاری از مدخل های آن ترجمه و نقد شد. شاید همین توجه جدی انگیزه کافی برای اقدامی بسیار بزرگ تر را فراهم آورد. از سال 1386 جمعی از مترجمان، زیر نظر یک هیئت ویراستاری چهار نفره، و با حمایت مادی و معنوی انتشارات حکمت و سازمان تبلیغات اسلامی کار ترجمه کل مدخل های این دائرهالمعارف را آغاز کردند و آن را با چینشی نو، منطبق با ترتیب الفبای فارسی، مرتب کردند. تا کنون سه جلد از ترجمه دائرهالمعارف قرآن روانه بازار شده است. هم چنان که اصل انگلیسی این اثر توجهات بسیاری را به خود جلب کرد، ترجمه آن نیز واکنش های بسیاری را در قالب مقاله، گفت وگو و نشست های علمی به دنبال داشت. این مقاله، با مروری بر بعضی از مهم ترین مدخل های ترجمه شده در این مجموعه، به معرفی نقاط قوت و ضعف موجود در این ترجمه می پردازد.

حسین ابوالحسن تنهایی استاد برجسته جامعه‫شناسی ایران دارای تالیفات متعددی در زمینه نظریه های جامعه‫شناسی است. به‫لحاظ نظری او شاگرد و میراث‫دار هربرت بلومر (بنیان‫گذار مکتب کنش متقابل نمادی) است. گرایش‫های ذوقی او در مطالعات عرفانی، تتبعات او در جامعه‫شناسی و شناخت او از تاریخ ایران، از او شخصیتی چندمنبعی، چندوجهی و خاص ساخته است. او از عصر سنت و جهان‫بینی ایرانی، گوهر عرفان را برگزیده و از دوره مدرن، علم جامعه‫شناسی را. از رویارویی این دو با هم است که مفهوم «جامعه‫شناسی علوی» متولد می‫شود، آنچه اسم و رسم تنهایی با آن گره خورده است. علاوه بر این، تنهایی در قاب پروژه بزرگ خود «تخیل جامعه‫شناختی در بستر تاریخ»، میراث این علم را در سنت‫ها و دوره های مختلف موردبررسی قرار داده است. این تاملات با ملاحظه چارچوب‫هایی است که او در «جامعه‫شناسی نظری» ارائه می‫کند. طی چند دهه گذشته او به دلایلی از جامعه‫شناسی علوی به جامعه‫شناسی تفسیری-عرفانی، در واقع به تفسیرگرایی ریشه‫ای و از آن‫جا به جامعه‫شناسی طبیعت‫گرایانه عزیمت کرده است. در این مقاله سعی کرده‫ایم با نگاهی کلی، گزارشی از کتاب‫ها و پروژه های فکری تنهایی ارائه کنیم. کانون بحث ما در این گزارش بر توضیح، تبیین و نقد «اصول موضوعه» یا آگزیم‫ها، یعنی محوری‫ترین مفهوم اندیشه تنهایی قرار گرفته است.

شاپور رواسانی از نظریه‫پردازان شیوه تولید و مکتب وابستگی در ایران است. رویکرد میان‫رشته‫ای او در کنار نگاه بومی‫گرایانه‫اش سبب‫شده از اقتصاد اجتماعی ایرانی، تاریخ اجتماعی ایران و علم اجتماعی بومی سخن بگوید. رواسانی جامعه امروز ایران را با نگاهی تاریخی و در چارچوب تحولات جهانی مورد مطالعه قرار می‫دهد. او دستگاه نظری‫اش را در سه سطح جهانی، در جامعه بزرگ شرق و نهایتا در سطح ایران فرموله کرده است. این سه سطح روابطی پویا با هم دارند که باید در تحلیل مسائل اجتماعی لحاظ شوند. او از سیطره شیوه تولید امپریالیستی بر جهان امروز (چه در کشورهای سرمایه‫داری و چه در مستعمرات) می‫گوید، از جامعه بزرگ شرق و تاثیر استعمار بر شکل‫گیری جریان‫ها و مفاهیم اجتماعی ما، و درباره ایران نیز از طبقه کمپرادور، گذر به عدالت و تاریخ نهضت‫های عدالت‫خواهانه از گذشته تا به امروز. رواسانی با نظر به سابقه نهضت‫های عدالت‫خواهانه در ایران، از «ستم‫ستیزان سنتی» به جای مفهوم وارداتی «چپ» سخن می‫گوید و تلاش دارد روشنفکران ایرانی را متوجه فقرا -این پرولتاریای دوران ما- کند. در جامعه را چنان که هست بشناسیم، ما با سیمایی کلی از نیم‫قرن تلاش فکری او روبه‫رو می‫شویم. این مقاله سعی دارد ضمن طرح این نظرات، به نقد و ارزیابی برخی مضامین آن بنشیند.

نقد، ابزار تشخیص امر درست از نادرست و راه به‫دست‫آوردن برداشت، فهم و گزاره قابل‫اطمینان تجربی و عقلی از بررسی خرده‫گیرانه از حقایق زندگی به سود رفاه مادی و سعادت معنوی است. این نقد ریشه در نخستین تلاش های آگاهانه انسان برای شناخت خود، محیط طبیعی و اجتماعی، اندیشه، کنش اجتماعی و بهبود زندگی جمعی اش دارد که در ابتدا با مسائل و مشکلات بسیاری همراه بوده است.
نقد سیر تحول و انواع گوناگون دارد و نقد دینی، فلسفی، اجتماعی، ادبی، تاریخی، علمی و حرفه ای، نمونه هایی از این انواع و شکل‫های تکامل‫یافته‫تر آن به‫شمار می‫آیند. نقد، طی زمان طولانی‫ای دچار تحول شده و سرانجام در قالب نقد علمی به پیشرفتی تعیین‫کننده رسیده است.
نقد علمی لازمه رشد و بالندگی فکری، تحلیلی و توسعه دانش، و در عین حال، امری پارادایمیک و دستاورد مبارزات گسترده اجتماعی و ضد استبدادی و توانایی های فکری اندیشمندان جوامع مدرن است. نقد علمی، ثمره علم‫گرایی در جامعه مدرن و اقتدار نرم است که به اتکای اطلاعات‫گرایی رخ داده و با جایگزینی اخلاق پروتستانی با اخلاق کاتولیکی و پارادایم کوپرنیکی با پارادایم بطلمیوسی میسر شده است.
در این مقاله، تحول نقد و تبدیل آن به یک دستاورد بزرگ بشری، رابطه نقد و اخلاق شرح داده‫ شده و زمینه های موردنیاز برای نهادینه‫شدن آن بیان شده است. همچنین نشان داده شده که انتقاد اجتماعی و توسعه علمی دو روی سکه تحولات مدرن هستند و بنابراین، با برقراری مناسبات اجتماعی مدرن میسر شده و در آن رقابت پذیری و نقدپذیری به‫عنوان رویه های اخلاقی پدیرفته شده و همه نیروهای اجتماعی به بازی نقدپذیری و رقابت‫پذیری تن داده‫اند.
نقد علمی همچنین نیازمند نظام اخلاقی ویژه است؛ زیرا بدون اخلاق به‫معنای الگوها و عادات رفتاری سیستمی و نهادینه‫شده در سطح نهادها و سازمان‫ها و درونی‫شده در سطح فردی که به‫عنوان ضمانت اجرای تداوم آن رفتارها عمل کند، نمی‫توان به پایداری و بهره‫مندی از نقد امیدوار بود. اخلاق نقد در نظام های مردم‫سالار مبتنی بر کنش قانونی، عدالت خواهانه، رفتار سیاسی حزبی رقابتی و تلاش برای بهبود مستمر و کسب رضایت متقابل مبتنی بر کثرت و آزادی های مشروع و قانونی است.