توصیف الگوهای ژئوشیمیایی با استفاده از روش‎های تحلیل مولفه اصلی و کلاستر فازی میان‎مرکز (FCMC) برای ثبت بی هنجاری های ضعیف (منطقه قولان- آذربایجان شرقی)

ثبت بی هنجاری های بهینه ژ ئوشیمیایی نیازمند پی‎جویی های توجیهی (Orientation Survey) است که یکی از لایه های مهم آن انتخاب روش بهینه تحلیل داده هاست. شناسایی مناطق کانی‎زایی شده و پنهان با استفاده از روش های نو و ارائه الگوی مناسب عناصر ردیاب برای بررسی پتانسیل های امیدوارکننده با موثرترین روش در منطقه قولان، هدف این پژوهش و گامی در سوی بهینه‎سازی عملیات اکتشافی است. در این راستا، 233 نمونه از رسوبات آبراه های برداشت و برای عناصر پایه و ردیاب‎های مربوط به آنها (Cu، Mo، Cr، Co، Ni، Pb، Zn، As، Y...) تجزیه شدند. فرایند پردازش داده ها با استفاده از دو روش تحلیل مولفه اصلی و خوشه‎بندی فازی میان‎مرکز (Fuzzy C-means Clustering) (FCMC) انجام و بی هنجاری های موجود در منطقه شناسایی شدند. نتایج حاصل از به‎کارگیری روش خوشه‎بندی فازی میان‎مرکز (FCMC) برروی داده های منطقه نشان‎دهنده ثبت بی هنجاری های Cu و Mo در محدوده قره چیلر است. به گونه ای که جدایش بی هنجاری های این دو عنصراز یکدیگر، احتمالا به‎دلیل اسیدی شدن منطقه و شستشوی رخنمون های سولفیدی و حمل و نقل Mo به صورت مولیبدات ها صورت گرفته و باعث جدایش تقریبی هاله های ثانویه Cu از Mo در نزدیکی یکدیگر شده است. اعمال FCMCبراساس منطق فازی (Fuzzy Logic) حاکی از قرار گیری Cu و Mo در یک خوشه و همپوشانی بی هنجاری های آن نشان‎دهنده پاراژنز این دو عنصر است. مقایسه نتایج حاصل از دو روش، بیانگر ثبت بی هنجاری های مشابه در منطقه با به‎کارگیری هر دو روش خوشه بندی فازی میان ‎مرکز (FCMC) و PCAاست اما الگوی ثبت بی هنجاری های ژئوشیمیایی توسط PCA نشان می دهد که اعمال این روش در شدت بخشی به هاله های ژئوشیمیایی ضعیف بی هنجاری های پنهان، موثرتر از خوشه بندی فازی میان مرکز (FCMC) عمل می کند. به گونه ای که با این روش بجز محدوده قره چیلر، باختر لوتکه و بی هنجاری های پنهان نمنیق نیز با الگوهای ژئوشیمیایی مناسب Cu-Mo درامتداد همان منطقه (شمال باختر- جنوب خاور) با شدت قوی تری ثبت شدند. بررسی های بعدی نشان می دهد که روش PCA در حذف اثر ترکیب سنگی و ثبت الگوهای بهینه ژئوشیمیایی موثرتر است و نتایج حاصل از آن در منطقه صحت بیشتری دارد.