حدود اطاعت از امام(ع) و فقیه با رویکردی به آرای امام خمینی

اهمیت و لزوم بررسی حدود وجوب اطاعت از فقیه واضح است. از آنجا که مرز اطاعت از فقیه فروتر از امام(ع) است. تعیین حد اطاعت از امام نیز ضروری است. از قدما و متاخرین کتاب یا رساله ای در این موضوع به جای نمانده است. نهایت این است که می توان از فتاوای آنان به نظراتشان دست یافت. آنچه دور از انتظار است عدم بررسی موضوع از سوی آن دسته از فقهای بزرگ متاخر است که رساله مستقلی در موضوع ولایت فقیه دارند. آنان که از مصادیق ولایت همچون ولایت بر فتوا، قضا، امور عامه، امور حسبیه و مانند آن به صورت استدلالی و مستوفی بحث کرده اند اما از وجوب اطاعت یا بحثی نشده یا به صورت اشاره بحث شده است. نگارنده بر این عقیده است که اگرچه اصل وجوب اطاعت از امام (ع) یا فقیه به نظر فقها قطعی است ولی ادله نیابت عامه که مستند آنان نسبت به فقیه است دلالت بر وجوب اطاعت ندارد و این نکته را می توان از سخنان صاحب جواهر و معدودی از فقها استفاده کرد. آری می توان به حکم عقل اصل و حدود آن را نسبت به فقیه معلوم کرد. در این نوشتار با رویکردی به آرای امام ابتدا حدود وجوب اطاعت از امام (ع) را بررسی کرده و سپس وارد بحث وجوب اطاعت از فقیه می شویم.