بررسی زمین ساخت جنبا در منطقه البرز با استفاده از مشاهدات شبکه دائمی GPS

در این مقاله با استفاده از اندازه گیری های شبکه دائمی GPSایران، سینماتیک کنونی شمال ایران (بخش شمالی ایران مرکزی و پهنه البرز) در بازه زمانی 2009-2005 مورد مطالعه قرار می گیرد و چگونگی دگرشکلی این منطقه با استفاده از میدان سرعت و آهنگ کرنش ژئودتیک بررسی خواهد شد. میدان سرعت حاصل از توزیع کنونی ایستگاه های دائمی GPS نشان می دهد در البرز خاوری ~5 mm/yr حرکت امتدادلغز چپ گرد و ~2 mm/yr کوتاه شدگی وجود دارد، در حالی که در البرز مرکزی- باختری مقدار حرکت امتدادلغز چپ گرد و کوتاه شدگی به ترتیب برابر 2 mm/yrو ~6 mm/yr است. قابل توجه است که حدود 70٪ کوتاه شدگی موجود در البرز مرکزی- باختری (~4 mm/yr) روی گسل های شمال البرز و خزر باختری و مابقی (~2 mm/yr)در دامنه های جنوبی رخ می دهد، بنابراین میدان سرعت حاصل، به خوبی نشان می دهد که در البرز مرکزی و باختری تغییرشکل عمدتا از نوع فشارشی و در البرز خاوری از نوع امتدادلغز است. همچنین به نظر می رسد که ~3 mm/yr کوتاه شدگی در بلوک ایران مرکزی در حال رخ دادن است که مقداری از آن (~1.5 mm/yr) در بخش شمالی بلوک ایران مرکزی یعنی در حد فاصل گسل های پارچین-پیشوا-رباط کریم و بقیه آن (~1.5 mm/yr) روی گسل تفرش توزیع شده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که بلوک ایران مرکزی کاملا صلب نیست. محورهای کرنش ژئودتیکی به دست آمده نیز نشان می دهند که دگرشکلی البرز خاوری از نوع فشارشی-برشی و دگرشکلی البرز باختری غالبا فشارشی می باشد. آهنگ کرنش در نواحی جنوب و جنوب باختری پهنه البرز، به دلیل قرارگیری روی بلوک ایران مرکزی کاهش می یابد. با توجه به راستای محورهای کرنش، در حاشیه شمالی بلوک ایران مرکزی (جنوب و جنوب باختر پهنه البرز) سازوکار فشارشی مشاهده می شود. همچنین در این مقاله نشان داده شده است که نتایج ژئودتیک حاصل با شواهد زمین شناسی و زمین ساخت جنبای منطقه البرز همخوانی بسیار زیادی دارد.