تربیت باد بهار «بحثی در هدایت غیرمستقیم به عنوان یکی از شگردهای تربیتی سعدی»

بخش گسترده ای از شهرت شیخ شیراز در گرو قدرت سخنوری و فصاحت و بلاغت اوست. با این همه او از آن هنرمندانی نیست که تنها برای نشان دادن قدرت قلم خود مضامینی را به کار گرفته باشد. او مصلحی نیک اندیش است که دردهای جامعه و بویژه مشکلات رفتاری حاکمان روزگار خود را به خوبی دریافته و برای درمان آن ها از هنر سخنوری خویش بهره گرفته است. بدیهی است که ابزار مورد استفاده شیخ زبان است؛ ولی هنر مضاعف او در شگردهای اندرزگویی به حاکمان تجلی یافته است. شیخ شیراز با آگاهی از روحیات حاکمان، شیوه «هدایت غیرمستقیم» را برگزیده است. در این روش او با بهره گیری آگاهانه از هنر داستان پردازی، ضمن خلق حکایاتی رفتار ناپسند حاکمان را به دیگران نسبت داده و با تقبیح آن، بی آن که حساسیت و مخالفت حاکمان را برانگیزد، «داروی تلخ پند» را در کام جانشان تعبیه کرده است. در مقاله حاضر این شگرد تربیتی سعدی بررسی شده است.