مقایسه سرعت نفوذ آب به خاک در اراضی بدون پوشش و با الگوی پوشش دایره ای شکل گونه های Iris songarica و Scripoides holoschoenus و ارزیابی معادله های نفوذ گرین-آمپت و هورتون

حلقه های گیاهی با اندازه های مختلف توسط گونه هایی از تیره زنبق، گندمیان، اویارسلام و بعضی تیره های دیگر در مناطق نیمه خشک تشکیل می شود. مکانیسم تشکیل حلقه نوعی واکنش به خشکسالی و سازش با شرایط کمبود منابع آب است. تا کنون نقش این گیاهان در نفوذ آب به خاک و تاثیر توسعه این گونه ها در هیدرولوژی حوزه های آبخیز کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش نفوذ تجمعی و شدت نفوذ آب در درون حلقه های گیاهی دو گونه Iris songarica وScripoides holoschoenus اندازه گیری شد. نفوذ تجمعی و شدت نفوذ در خاک بین حلقه های گیاهی نیز به عنوان محدوده فاقد پوشش (شاهد) نیز اندازه گیری شد. اندازه گیری نفوذ تجمعی و شدت نفوذ به کمک استوانه های زوجی انجام پذیرفت. نفوذپذیری در سه تکرار برای هر گیاه که به طور تصادفی انتخاب گردید، تکرار شد. در خاک بین حلقه ها نیز در سه تکرار مقادیر نفوذ تجمعی و شدت نفوذ به دست آمد. در هر اندازه گیری نفوذ فاصله های زمانی، پنج دقیقه در نظر گرفته شد تا زمانی که نفوذ آب به خاک یا درون حلقه گیاهی ثابت گردید. در بیشتر مدل های برآورد عمق و حجم رواناب سطحی در حوزه آبخیز مانند نرم افزار HEC-HMS از معادله های نفوذ استفاده می شود. دانستن اجزاء معادله های نفوذ گرین-آمپت و هورتون داخل حلقه زنبق، حلقه اویارسلام و در خاک منطقه بدون پوشش، کمک می کند تا از داده های ورودی دقیق تر برای اجراء مدل های هیدرولوژی استفاده کرد. کارایی مدل های گرین-امپت و هورتون در برآورد نفوذ با محاسبه ضریب کارایی ناش- ساتکلیف به دست آمد. نتایج حاصل از آزمون t جفت شده نشان داد؛ بین شدت نفوذ آب و نفوذ تجمعی دو تیمار گونه های با پوشش حلقه ای و خاک بین حلقه ها اختلاف معنی داری وجود دارد (01/0p<). مقادیر نفوذ تجمعی پس از یک ساعت برای زنبق، اویارسلام و خاک لخت به ترتیب 8/2±5/56، 4/5±5/89 و3/1±7/42 میلی متر به دست آمده است. شدت نفوذ اشباع برای زنبق2 ±6/39، آویارسلام 7/2±54 و شاهد 4/1±6/27 میلی متر بر ساعت محاسبه شد. این اختلاف به علت نفوذ بیشتر آب در مرکز حلقه گونه های گیاهی، حاکی از اثر مثبت زیتوده ریشه و بافت های مرده در مرکز حلقه می باشد. کارایی مدل های گرین-امپت و هورتون در برآورد شدت نفوذپذیری در الگوی پوشش حلقه ای و شاهد در حد قابل قبول از نظر شاخص ناش ساتکلیف قرار دارد.