وافدیه مغول، پژوهشی پیرامون امواج فراریان و پناهندگان دولت ایلخانان به قلمرو ممالیک مصر

یکی از تحولات برجسته در نیمهی دوم سدهی هفتم هجری/ سیزدهم میلادی، برپایی حکومت ایلخانان مغول در چهارچوب مرزهای سیاسی ایران است. از ویژگی های قابل توجه این حکومت، چالش های مرزی و اختلافات سیاسی- نظامی آنان با همسایه ی غربی خود، ممالیک مصر بود. در این میان، نقش گروه های فراری و پناهنده به خصوص افراد و گروه هایی که از سمت حکومت ایلخانان مغول به سوی ممالیک مصر میگریختند و به آنان پناهنده میشدند، در بروز و تشدید خصومت میان دو دولت از اهمیت خاصی برخوردار است. این گروه های فراری و پناهنده، در منابع عربی، تحت عنوان وافدیه و مستامنین معرفی شده اند.
مسئلهی اساسی پژوهش حاضر، این است که تحرکات امواج فراری و پناهخواه به چه صورت شکل گرفته و علل سرکشی آنان علیه ایلخانان مغول چه بوده است. این پژوهش بر آن است تا با بهرهگیری از روش تحقیق تاریخی به بررسی توصیفی و تحلیلی نقش امواج وافدیه و مستامنین در بروز و تداوم روابط خصمانه میان ایلخانان و ممالیک و علل تحرکات، عصیان و مخالفت آنان علیه ایلخانان بپردازد. بررسی منابع و مĤخذ نشان میدهد که افراد و گروه های فراری و پناهخواه به دلایل مختلف سیاسی، نظامی و. .. با پیوستن به دولت ممالیک مصر در بروز تنش و خصومت میان ایلخانان و ممالیک نقش موثری را ایفا میکردند. محور نوشتار حاضر بررسی این تحرکات و علل آن میباشد.