کارکرد ارمنیان جلفا در اجرای سیاست انحصار ابریشم و گسترش بازرگانی خارجی ایران

یکی از مسائل مهم در تاریخ صفویان، کم و کیف نقش بازرگانان ارمنی در اجرای سیاست انحصار ابریشم و گسترش بازارهای خارجی، در دوره ی شاه عباس یکم (1038-996) و جانشینانان وی است. این مساله نیازمند بررسی های بیشتری است تا ابعاد مختلف آن بیشتر شناخته شود. پس از کوچ ارمنیان از جلفای ارس به اصفهان و سپس انحصاری شدن تجارت ابریشم، آنان در چرخه ی بازرگانی خارجی ایران به خدمت گرفته شدند. در این رابطه، این مقاله ضمن بازخوانی و بررسی علل اتخاذ سیاست انحصار ابریشم توسط شاه عباس، دلایل رویکرد وی به ارمنیان، برای اجرای چنین سیاستی مورد مطالعه قرار می دهد. با این همه، مساله ی اصلی در این پژوهش چگونگی ورود ارمنیان به چرخه ی بازرگانی خارجی ابریشم و نقش آفرینی آنان در این چرخه است. از این رو، بررسی این مساله بدنه ی اصلی این مقاله را تشکیل می دهد. در همین راستا، این نوشته می کوشد، تا میزان و علل کامیابی آنان را در این زمینه بدست دهد. چنین به نظر می رسد که ارمنیان، به عنوان یک قوم تجارت پیشه، توانستند بازارهای نوینی را برای ابریشم و دیگر کالاهای ایرانی در قلمروهای مختلف جهان بیابند؛ اما برخی از این قلمروها تا کنون ناشناخته مانده اند، همچنان که میزان کوشش های آنان در این قلمروهای نوین نیز به خوبی شناخته نشده است.