تاثیر بازتاب درمانی بر کاهش استفراغ بیماران تحت شیمی درمانی

استفراغ به عنوان یکی از آثار جانبی شیمی درمانی، در اکثر موارد سبب امتناع از ادامه یا تاخیر درمان می گردد. امروزه پژوهشگران جهت کنترل این آثار جانبی در صدد استفاده از روش های غیر تهاجمی، ایمن، کم هزینه و با آثار جانبی کمتر به جای داروهای گران قیمت با آثار جانبی شدید برآمده اند. این مطالعه به منظور تعیین تاثیر بازتاب درمانی بر کاهش استفراغ بیماران مبتلا به سرطان تحت شیمی درمانی در بخش انکولوژی- هماتولوژی بیمارستان علی ابن ابیطالب (ع) زاهدان در سال 1388 صورت گرفت.
این پژوهش، یک کارآزمایی بالینی از نوع قبل و بعد یا طرح پیش آزمون و پس آزمون با یک گروه بود. 37 بیمار به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف و بر اساس نتایج مطالعه ی راهنما انتخاب و یک بار در گروه کنترل (دریافت کننده داروی ضد استفراغ گرانیسترون) و برای بار دوم بعد از 15 الی 20 روز در گروه مداخله (دریافت کننده بازتاب درمانی به مدت10 دقیقه جهت هر پا) قرار گرفتند.
در این پژوهش گردآوری داده ها با پرسشنامه ای که توسط پژوهشگر از ترکیب خلاصه پرسشنامه مورو و نسخه 2 راهنمای استاندارد معیارهای مسمومیت موسسه ملی سرطان آمریکا تدوین شده بود، انجام گردید. روایی پرسشنامه با روش بررسی روایی صوری و محتوی و پایایی آن از طریق بررسی همسانی درونی با ضریب آلفا کرونباخ (73/0) مورد تایید قرار گرفت. داده های مربوط پس از گردآوری با استفاده از شاخصهای مرکزی و پراکندگی و آزمون های ویلکاکسون، من- ویتنی و مدل سازی حاشیه ای (معادلات برآوردی تعمیم یافته) مورد قضاوت آماری قرار گرفتند.
میانگین سنی نمونه ها38 /13 ± 73/44 سال و اکثریت آنها زن و متاهل بودند. بیماران در دوره های 2 الی 15 شیمی درمانی بودند و درصد بالایی از آنها داروهای سیس پلاتین- جمزار یا آدریامایسین- سیکلوفسفامید دریافت می نمودند و اکثرا مبتلا به سرطان پستان بودند. در بررسی شدت و تعداد دفعات استفراغ طی 24 ساعت، در 4 ساعت اول، شدت و تعداد دفعات استفراغ در گروه کنترل بیش از گروه آزمایش (001/0P<) اما در 4 ساعت سوم (001/0P<) و 12 ساعت دوم (006/0=P) شدت و تعداد دفعات در گروه آزمایش بیش از گروه کنترل بود و طی 4 ساعت دوم از نظر شدت (313/0=P) و تعداد دفعات استفراغ (118/0=P) بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود نداشت. در مجموع، نتایج آزمون ها نشان داد که بین دو روش درمانی طی 24 ساعت (به طور همزمان) از نظر شدت (153/0=P) و تعداد دفعات استفراغ (239/0=P) اختلاف آماری معنی داری وجود ندارد.
بازتاب درمانی اگرچه در طولانی مدت تاثیر مثبتی روی استفراغ بیماران تحت شیمی درمانی نشان نداد، ولی موجب کاهش شدت و تعداد دفعات استفراغ در 4 ساعت اول پس از شروع شیمی درمانی در بیماران با رژیم دارویی استفراغ آور متوسط و شدید گردید. لذا، انجام مطالعه ای تجربی با استفاده از بازتاب درمانی در جلسات متعدد توصیه می گردد.