تجزیه گرافیکی آزمایش های ناحیه ای عملکرد جو تحت شرایط دیم با استفاده از AMMI و GGE-biplot

مدل های AMMI و SREG-GGE به طور موثری اجزای جمع پذیر و ضرب پذیر اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را برآورد می نمایند و تفسیر مناسب تری برای مجموعه داده های آزمایش های ناحیه ای در برنامه های اصلاحی فراهم می آورند. هدف از این تحقیق ارزیابی اهمیت اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بر عملکرد دانه لاین های پیشرفته جو و بهره مندی از این اثر متقابل با استفاده از تجزیه AMMI و بای پلات GGE بود. از این رو 18 لاین پیشرفته جو در چهار ایستگاه (گرگان، مغان، لرستان و گچساران) واقع در اقلیم نیمه گرم مربوط به موسسه تحقیقات دیم ایران طی سال های 1383 تا 1385 تحت شرایط دیم ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تغییرات عملکرد دانه حاصل از اثرات محیط، ژنوتیپ و ژنوتیپ × محیط معنی دار (01/0p<) بوده و به ترتیب 4/70، 8/6 و 8/22 درصد از مجموع مربعات تیمار را تشکیل می دهند. برای تعیین اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بر عملکرد از تجزیه AMMI و بای پلات GGE استفاده شد. چهار شاخص اول مدل AMMI به طور معنی داری (01/0p<) بالا بود و دو شاخص اول 48 درصد از اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را توجیه کردند. بر اساس مدل SREG-GGE دو محیط بزرگ وجود داشت. بهترین ژنوتیپ در یک محیط الزاما بهترین در محیط های دیگر نبود. بر اساس نمودار دو بعدی AMMI، نمودار دو بعدی ژنوتیپ ایده آل و میانگین عملکرد و پایداری ژنوتیپ ها، لاین های G2 و G11 بهتر از سایر لاین ها در تمام محیط ها بودند. لاین G11 بهترین ژنوتیپ برای کشت در گچساران و لرستان و لاین G2 بهترین ژنوتیپ برای کشت در گرگان و مغان شناسایی شدند.