ارزیابی نقش اقدامات بیولوژیک آبخیزداری بر کاهش سیل (مطالعه موردی:حوزه آبخیز ینگجه)

ارزیابی کمی پروژه های آبخیزداری به منظور ارزیابی اثرات آنها و تصمیم گیری صحیح در اجرای بهینه این گونه طرح ها در شرایط مشابه، ضروری می باشد. این عمل ما را در نیل به اهداف مختلف مرتبط بر فعالیت های آبخیزداری از جمله کنترل سیل کمک می نماید. طرح های آبخیزداری عمدتا با هدف کنترل فرسایش خاک، کنترل سیل و کاهش پیامدهای مخرب ناشی از آنها تهیه و اجرا می شود. در ایران همه ساله برای اجرای طرح های آبخیزداری مبالغ قابل توجهی اعتبار تخصیص داده شده و هزینه می گردد. نکته مهم در این رابطه اثر بخشی و سوددهی طرح های آبخیزداری است که بررسی و ارزیابی عملیات آبخیزداری انجام شده را طلب می نماید تا بتوان براساس نتایج حاصله ضمن تعیین راندمان عملیات آبخیزداری در خصوص اجرای طرح های مشابه در سایر حوزه های آبخیز نیز تصمیم گیری نمود.بر این اساس تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تاثیر اقدامات بیولوژیکی آبخیزداری اجرا شده در حوضه ینگجه در استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدل هیدرولوژیک HEC-HMS انجام گرفت. بدین منظور مدل با داده های مشاهداتی واسنجی و اعتباریابی گردید. اقدامات بیولوژیکی اجرا شده در حوضه با تغییر میزان پوشش گیاهی و تغییر در کاربری حوضه باعث بهبود وضعیت هیدرولوژیک حوضه گردیده که تاثیرشان با تغییرات ایجاد شده در نقشه CN حوضه بررسی گردید. در ادامه مقادیر دبی اوج و حجم سیلاب تغییر یافته در اثر عملیات بیولوژیکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.. تغییرات CN زیر حوضه ها چشمگیر بوده و می توان دلیل آن را موفقیت عملیات بیولوژیک اجرا شده در منطقه دانست.بیشترین میزان کاهش شماره منحنی مربوط به زیر حوزه های L1،L2 بوده که علت آن درصد کمتر مناطق سنگی و نیز تمرکز بیشتر اقدامات در این دو حوضه می باشد. همچنین کمترین کاهش شماره منحنی مربوط به زیر حوزه L4 بوده است.به طور متوسط شماره منحنی به میزان 45/12 درصد در زیر حوضه ها کاهش یافته بود.