دیدگاه رازی و سعدی در تزکیه نفس و اصلاح اخلاق

کتاب طب روحانی اثری است جاویدان از ابوبکر محمدبن زکریا بن یحیی رازی که در مفهوم معاصر موضوع آن، همان روان شناسی اخلاقی است و رازی آن را در مقابل طب جسدانی -پزشکی تن- قرار می دهد. این نگارش برداشتی آزاد از کتاب طب روحانی حکیم محمد بن زکریای رازی است که برخی از اشعار معلم اخلاق، سعدی شیرازی نیز به آن اضافه شده است. رازی این کتاب را با ستایش عقل و خرد و سرکوب کردن هوای نفس و اطاعت نکردن از آن شروع کرده و سپس انواع نفس و عیوب انسان را معرفی می کند و درنهایت از لزوم همیاری و همکاری بین انسان ها در جامعه مدنی، دوری از دنیاطلبی و ترس از مرگ سخن می راند. سعدی نیز در اشعار حکمی- اخلاقی خود در ترسیم مدینه فاضله، بر این صفات تاکید می ورزد. در مجموع می توان گفت طب روحانی، طب اخلاق است و مورد اشاره آن بعدی از انسان است که ساختار روانی و تعاملات اجتماعی و نیازهای معنوی او را تشکیل می دهد و اگر انسانها در کنار طب تن، در پرداختن بدان ممارست ورزند، گامی در جهت ایجاد مدینه فاضله بر خواهند داشت