ارزیابی اثربخشی برنامه جرات ورزی بر میزان استرس، اضطراب و افسردگی دانش آموزان دبیرستانی

از ویژگی های دوره نوجوانی می توان به شکل گیری و رشد عاطفی، اجتماعی و شناختی اشاره کرد. در این دوره، نوجوان در وضعیتی بین دو مرحله کودکی و بزرگسالی و زیر فشار و انتظارات این وضعیت پیچیده و مبهم قرار می گیرد. حالت هیجانی در دوره بلوغ غنی تر می گردد و گاهی به صورت حساسیت و هیجان شدید در می آید؛ به طوری که زودرنجی، افسردگی، اضطراب و پرخاشگری در بیشتر نوجوانان به چشم می خورد. جرات ورزی یک شیوه مداخله ساخت یافته است که از آن برای بهبود اثربخشی روابط اجتماعی استفاده می شود. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر برنامه جرات ورزی بر استرس، اضطراب و افسردگی دانش آموزان دبیرستانی انجام شد.
این مطالعه یک مطالعه مداخله ای نیمه تجربی است که در سال تحصیلی 90-1389 در دبیرستان های شهر اصفهان صورت گرفت. در این پژوهش 126 دانش آموز پایه دوم متوسطه در دو گروه آزمون (63 نفر) و گروه شاهد (63 نفر) انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسش نامه اطلاعات دموگرافیک، پرسش نامه های جرات ورزی Gambrill و Richey و 21DASS بود. برنامه جرات ورزی طی 7 جلسه به گروه آزمون آموزش داده شد و پس از 8 هفته در دو گروه پس آزمون گرفته شد. سپس تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده ازآزمون های آماری Independent t، آزمون آنالیز واریانس با تکرار مشاهدات، 2c و Mann-Whitney صورت گرفت.
با توجه به یافته های به دست آمده، آزمون آماری 2c و Mann-Whitney اختلاف معنی داری را از نظر متغیرهای دموگرافیکی بین دو گروه آزمون و شاهد نشان نداد. آزمون آنالیز واریانس با تکرار مشاهدات نشان داد که بین میانگین نمره جرات ورزی قبل، بلافاصله و 3 ماه پس از مداخله در گروه شاهد اختلاف معنی داری وجود نداشت. همین آزمون میانگین نمره جرات ورزی در گروه مورد را در زمان های مختلف دارای اختلاف معنی دار نشان داد (002/0 P =). همچنین آزمون Independent t نشان داد که میانگین نمره اضطراب و استرس در زمینه جرات ورزی دانش آموزان در دو گروه قبل از مداخله اختلاف معنی داری نداشتند، اما بلافاصله و 2 ماه بعد از آموزش میانگین نمره اضطراب در گروه مورد به طور معنی داری بیشتر از گروه شاهد بود. در مورد نمره افسردگی در زمینه جرات ورزی در دانش آموزان، آزمون Independent t قبل از آموزش در دو گروه اختلاف معنی داری را نشان نداد. بعد از آموزش با وجود کاهش نمره افسردگی در گروه مورد، این اختلاف معنی دار نبود (09/0 P =).
نتایج حاصل نشان داد که اجرای برنامه های جرات آموزی در دانش آموزان سنین دبیرستانی منجر به کاهش میزان اضطراب، استرس و افسردگی آنان می شود. با توجه به این که سنین دبیرستان یکی از حساس ترین سنین دوران زندگی هر فردی است و با توجه به ماهیت این گونه برنامه ها که در عین ارزان و ایمن بودن، کارا و اثربخش نیز می باشند، اجرای آن را در جهت کنترل استرس، اضطراب و افسردگی نوجوانان دبیرستانی توصیه می گردد.