سنگ نگاری و کنترل کانیایی و زمین شیمیایی روی توزیع عناصر اصلی، فرعی، و جزئی در نهشته بوکسیتی- لاتریتی شمال شرق ملکان، استان آذربایجان شرقی، شمال باختری ایران

نهشته بوکسیتی- لاتریتی در شمال خاور ملکان (استان آذربایجان شرقی، شمال غرب ایران) به صورت افق بین لایه ای در تشکیلات کربناتی سازند روته (پرمین میانی- بالایی) پدید آمده است. بر اساس مقادیر ترکیب عناصر اصلی در کانسنگ ها، این نهشته به رخساره سنگی مشخص، (1) لاتریت، (2) بوکسیت آهن دار، (3) رس بوکسیتی و (4) بوکسیت سیلیسی تقسیم می شود. از نظر سنگ نگاری، کانسنگ ها بافت های پلیتومورفیک، میکروگرانولار، نودولار، برشی دروغین، کلوفرم، اسفنجی، وکلومورفی- جریانی را نشان می دهند که دال بر یک منشاء برجازا هستند. بر اساس شواهد صحرایی و داده های زمین شیمیایی، سنگ های بازالتی که هنوز بقایایی از آنها در محل کنتاکت با سنگ های بستر کربناتی وجود دارد، محتمل ترین پروتولیت این نهشته می باشند. مطالعات بافتی و زمین شیمیایی نشان می دهند که علاوه بر کاهش حجم پروتولیت و تغییرات فیزیکوشیمیایی (pH و Eh) محیط نهشت در طی فرایندهای هوازدگی، عواملی چون میزان دسترسی به لیگندهای کمپلکس ساز، ناهمگنی پروتولیت، جذب سطحی، عملکرد سنگ بستر کربناتی به عنوان سد زمین شیمیایی، رسوبگذاری همزمان عناصر، حضور در فازهای کانیایی مقاوم، بوکسیتی شدن غیر مستقیم، شرایط مورفودینامیکی و هیدرودینامیکی، در نهایت تشکیل در یک محیط آبی آرام و غیر آشفته نقش بارزی در توسعه کانسنگ های بوکسیتی- لاتریتی در شمال شرق ملکان ایفا نموده اند. ضرایب همبستگی بین عناصر نشان می دهند که عناصر جزئی در کانسنگ ها توسط بوهمیت، دیاسپور، روتیل، آناتاز، زیرکن، موسکویت، اکسیدهای منگنز، و زینوتایم تثبیت شده اند.