سازوکار تشکیل دوپشته های کوه کمر حاجی در شمال باختر بیرجند

دوپشته های کوه کمر حاجی در شمال باختر بیرجند، روند خاوری باختری دارند. دوپشته ها به موازات سیستم گسل شکر آب هستند. گسل شکرآب یک گسل معکوس با مولفه چپگرد است که در جنوب منطقه مطالعاتی قرار دارد و جزء یکی از شاخه های انتهایی گسل نهبندان به حساب می آید.
بر اساس تحلیل هندسی جنبشی صورت گرفته، دوپشته های منطقه از نوع ساختار های دم اسبی هستند که این ساختار ها از پهلو بر روی همدیگر قرار گرفته اند. در راستای عمود بر ساختار های دم اسبی ساخت گلواره وجود دارد که باعث شده لایه های مرکزی دوپشته ها مرتفع تر از لایه های کناری باشند.
در دوپشته های این منطقه پلکان ها دارای سازوکار امتدادلغز چپگرد همراه با مولفه راندگی هستند. سکوهای موجود در منطقه غیر افقی بوده و عمدتا سازوکار راندگی با مولفه چپگرد دارند. با توجه به سازوکار سکوها، جهت انتقال به سمت باختر می باشد و از آنجا که جهت جوان شدن پلکان ها بر روی فرادیواره پلکان های قبلی می باشد (به عبارتی جهت جوان شدن به سمت پس بوم است)، تشکیل دوپشته ها از مدل break back پیروی می کند.
بر اساس تعیین فازهای تنش دیرین و روند های کوتاه شدگی ناشی از فشردگی بر روی ساختار های موجود در منطقه، مانند چین خوردگی هاو دوپشته ها مراحل دگرشکی مورد بررسی قرار گفت. بر این اساس دو مرحله دگرشکلی بدست آمد. در مرحله اول، محور تنش بیشینه یا به عبارتی محور λ3 کرنش، به کمک درزه های مزدوج N42،00، به کمک درزه های کششی N40،07 و به کمک سطح محوری چین ها N38،14 می باشد. مقدار کوتاه شدگی بدست آمده در این مرحله از دگرشکلی 46/41 درصد است. در مرحله دوم دگرشکلی محور تنش بیشینه یا به عبارتی محور λ3 کرنش به کمک درزه های مزدوج N83،02، به کمک درزه های کششی N84،00 و به کمک راستای راندگی های خاوری باختری بر اساس تصاویر ماهواره ای N90E است. در این مرحله گسل های امتداد لغز توسعه بیشتری داشته اند. براساس بازگرداندن مقطع شرقی غربی رسم شده بر روی دوپشته ها، مقدارکوتاه شدگی30/20 درصد و مقدار لغزش در امتداد سکو، 2640 متر بدست آمد. بر اساس تحلیل هندسی جنبشی صورت گرفته دوپشته ها در مرحله دوم دگرشکلی که با دگرشکلی پیشرونده همراه بوده است بوجود آمده اند.