تعیین حد بهره برداری مجاز گونه های کلیدی مراتع منطقه انجدان اراک

برای محاسبه ظرفیت مراتع تعیین حد بهره برداری مجاز گونه های مهم و کلیدی مراتع لازم و ضروریست. با داشتن مقادیر دقیق این فاکتور برای گونه های مرتعی است که می توان ظرفیت واقعی مراتع را تعیین و از نابودی پوشش گیاهی، خاک و کاهش منابع آب در اراضی مرتعی جلوگیری نمود.Artemisia aucheri، Bromus tomentellus، Kochia prostrata، Asperula glomerata و Buffonia koelzii گونه های کلیدی و مهم مراتع انجدان اراک می باشند که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. در این تحقیق ابتدا یک منطقه مناسب و کلیدی به مساحت یک هکتار در مراتع انجدان انتخاب شده و در سال اول حصارکشی و قرق گردید. از هر گونه40 پایه انتخاب شده و برداشت های 25، 50، 75 درصد و تیمار شاهد اعمال شد (هر 10 پایه یک تیمار). برداشت توسط قیچی باغبانی و طی چهار سال به صورت ماهیانه و در فصل چرای منطقه انجام شد. تاثیر بهره برداری در سال های دوم تا پنجم با بررسی تغییرات در خصوصیات فنولوژیکی، تولید علوفه و بذر، شادابی، مرگ و میر و سایر خصوصیات گونه های گیاهی منتخب مطالعه شد. نتایج نشان دادند که افزایش میزان بهره برداری موجب بروز مشکلات و زوال در توانایی های حیاتی کلیه گونه ها به ویژه در دو گونه Br.tomentellus و As.glomerata که خوشخوراک تر می باشند می گردد. با بررسی اثرهای برداشت در تیمارهای منتخب بر روی پایه های گیاهی، حد بهره برداری 25 درصد برای دو گونه Br.tomentellus و As.glomerata و حد بهره برداری50 درصد برای گونه های Ko.prostrata، Ar.aucheri و Bu.koelzii با بروز کمترین اثرهای منفی در خصوصیات گیاهی، مناسب تشخیص داده شدند. نتایج تجزیه واریانس داده-های علوفه نیز در قالب طرح پایه کاملا تصادفی (CRD) در سطح یک درصد برای کلیه گونه ها معنی دار بود.