بررسی کارایی نسبی مدیریت کلان بهداشت روستایی در طول برنامه سوم و سال های ابتدایی برنامه چهارم توسعه

برنامه های توسعه با هدف گسترش رفاه عمومی و عدالت محوری بین شهر و روستا تنظیم شده است. این برنامه ها معیار مناسبی برای بررسی عملکرد برنامه های کلان کشور می باشند. ارزیابی هر برنامه از مهمترین مباحث عملکردگرایی می باشد. این پژوهش با هدف تعیین کارایی نسبی مدیریت کلان بهداشت روستایی در استان های کشور در طول برنامه سوم و سال های ابتدایی برنامه چهارم توسعه انجام گرفته است.
این پژوهش با روش توصیفی و در بین تمامی استان های کشور و در طول برنامه های سوم و سال های ابتدایی برنامه چهارم یعنی سال های 1386-1379 انجام گرفته است. آمارها از مستندات رسمی کشور استخراج شده و در این راستا از سه شاخص ورودی و پنج شاخص خروجی و الگو ریاضی تحلیل پوششی داده ها و نرم افزار DEA master1 برای تجزیه و تحلیل استفاده گردیده است.
در طی برنامه سوم و چهارم توسعه و بر اساس هشت شاخص، استان تهران و مازندران از نظر کارایی در صدر استان های کشور قرار دارند. در کل اختلاف بین کمترین و بیشترین کارایی در استان ها، رو به کاهش است و این نشانه مدیریت مناسب روند توزیع ثروت کشور در بین استان ها می باشد. در تحلیل حساسیت مشخص شد که شاخص «نسبت بهورز شاغل به 1000 نفر جمعیت روستایی» در میان ورودی ها و شاخص «درصد خانوارهای روستایی برخوردار از شبکه آب آشامیدنی» در بین خروجی ها، به خاطر کمترین حساسیت از پتانسیل بالایی در میان استان ها برای توجه بیشتر و استفاده مناسب تر برخوردارند. علاوه بر این حساس ترین و کاراترین شاخص های موجود در بین ورودی ها، شاخص «میانگین سرانه تعداد خانه های بهداشت و مراکز درمانی روستایی» بوده است و در میان خروجی ها نیز حساس ترین و تاثیرگزارترین شاخص «میانگین هزینه بهداشتی و درمانی خانوار روستایی تامین شده از دولت و به صورت رایگان» بوده است.
استان های کارا برای مدیریت مناسب منابع و هزینه های خود، باید به ایجاد همگونی در شاخص های خود بپردازند. یعنی با مدیریت مناسب، شاخص های حساس خود را کاسته و از طرف دیگر استان های ناکارا به حساس شدن شاخص های خود، یعنی استفاده بهتر از منابع و برنامه ریزی در بهبود خروجی ها بپردازند.