نقش رسانه های نوین در روند انقلابها؛ مطالعه موردی موج بیداری اسلامی در کشورهای عربی

از اواخر سال 2010 در شمال آفریقا و در جهان عرب جریان هایی آغاز شده، که برخی از آنها به وقوع انقلاب در کشورهایی مانند تونس، مصر، یمن و لیبی منجر شد و در برخی دیگر مانند بحرین و عربستان، هنوز ادامه دارد. این موضوع توجه بسیاری از صاحب نظران و تحلیل گران در داخل و خارج منطقه را به خود معطوف داشته است. کارشناسان مختلف در چگونگی شکل گیری این تحولات دومینووار، عواملی متعدد از جمله نقش رسانه های نوین، حرکت جوامع به سوی فرآیند جهانی شدن، شکاف های اجتماعی و طبقاتی موجود در کشورهای عربی، استبداد، دیکتاتوری، خودکامگی حاکم برجهان عرب، آغاز روند دمکراسی خواهی مردم منطقه، خیزش موج بیداری اسلامی مردم ناراضی این کشورها از به حاشیه رانده شدن دین و تضییع حقوق دینی آنها توسط حاکمیت و ناکارآمدی سیستم های سیاسی مستقر را برشمرده اند. یکی از نقاط مشترک این جنبش ها نقش رسانه های الکترونیکی نوین یعنی ماهواره و محیط های مجازی الکترونیکی، مانند شبکه های اجتماعی، پیامک های تلفنی و... در شکل گیری آنهاست. اگرچه نمی توان رسانه را عامل اصلی انقلاب دانست اما آنچه مسلم است رسانه ها را در فرآیند وقوع این انقلاب ها از عوامل مهم و موثر برشمرده اند. این رسانه ها با ایفای نقش آگاه سازی، اطلاع رسانی و سازماندهی توانستند در میان عوامل تاثیرگذار در این انقلاب ها به چنان جایگاهی دست یابند که برخی، از این انقلاب ها با عناوینی چون انقلاب رسانه ای، انقلاب لب تاب ها، فیس بوکی و توییتری و... نام می برند. این مقاله سعی دارد با مطالعه برخی از این انقلاب ها نقش رسانه های نوین را در وقوع آنها بررسی کند.