پترولوژی، ژئوشیمی و تکتونو ماگماتیسم سنگ های گرانیتوئیدی کمپلکس تکنار، ایران

کمپلکس تکنار واقع در پهنه ساختاری تکنار، بخشی از شمال خرد قاره ایران مرکزی را تشکیل می دهد و در 20 کیلومتری شمال غرب شهرستان بردسکن واقع است. کمپلکس تکنار با سن حدودی اواخر ژوراسیک پایانی- کرتاسه آغازین، نتیجه ماگماتیسم وسیع شمال خرد قاره ایران مرکزی و حاصل پدیده کوهزایی سیمرین میانی و پسین است. این کمپلکس از سنگ های گرانیتوئیدی شامل لوکوگرانیت، گرانیت، گرانودیوریت، تونالیت و گرانوفیر تشکیل شده است. بافت اصلی این سنگ ها گرانولار است و بافت های ترکیبی پورفیروئید، پرتیتیک و گرانوفیریک نیز در آن ها به صورت پراکنده دیده می شود. کانی های اصلی این مجموعه سنگی شامل ارتوکلاز و میکروکلین با رشد توام تارتن به همراه کوارتز بی شکل است. گرانودیوریت ها و تونالیت های این مجموعه به دلیل فراوانی کانی بیوتیت، رنگ تیره دارند و کانی پلاژیوکلاز در آن ها عمدتا به صورت زونینگ نرمال دیده می شود. در بعضی از نمونه های گرانودیوریتی علاوه بر بیوتیت کانی هورنبلند نیز قابل مشاهده است. گرانوفیرهای این مجموعه، عموما به صورت آپوفیزهای کوچک در داخل سنگ های قدیمی تر نفوذ کرده اند.
ماگماتیسم این سنگ ها از نوع کالک آلکالن با میزان پتاسیم متوسط تا بالا بوده و از نوع گرانیت های تیپ I با ماهیت متاآلومین تا اندکی پرآلومین هستند. سنگ های گرانیتوئیدی کمپلکس تکنار از نظر خصوصیات ژئوشیمیایی از عناصر ناسازگار دارای پتانسیل یونی پایین و متحرک (LILE) نظیر (Ba، K، Rb) به همراه Th غنی شدگی نشان می دهند. این در حالی است که عناصر با پتانسیل یونی بالا و غیر متحرک (Nb تا Yb)، فراوانی نسبتا پایینی در این سنگ ها دارند. غنی شدگی عناصر LILE از قبیل La، K، Rb، U، Th به همراه Pb و تهی شدگی عناصری چون Ta، Ti، Nb می توانند نشان دهنده یک مذاب با منشا پوسته ای باشند. محیط تشکیل سنگ های این کمپلکس، یک محیط کمان آتشفشانی (VAG) در حاشیه قاره است و با فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر خرد قاره ایران مرکزی مرتبط است.