ژئومیتولوژی: علوم زمین و فرهنگ شفاهی نمونه هایی از شمال غرب ایران

زمین شناسی و پیکرشناسی زمین بر جامعه، تمدن و تنوع فرهنگی تاثیر داشته اند. این تاثیر با توجه به میزان توسعه در هر جامعه ای متفاوت خواهد بود. در گذشته، انسان ها روابط نزدیکی با محیط طبیعی خود داشتند و در راه تلاش برای شناخت و درک چشم اندازها و فرایندها از اسطوره، داستان و افسانه ها کمک گرفته اند. استفاده از اسامی مانند شیطان، اژدها و جن برای دره ها، کوه ها و غارها را می توان در نقاط متفاوت کره زمین و در فرهنگ های مختلف مشاهده کرد. علاوه بر این انسان سعی کرده است فرایندها و فرم ها را بر اساس درک خود از طبیعت، تشریح کنند. اسامی به کار رفته برای عناصر غیر زنده ی طبیعت، در چهارچوب زمین شناسی فرهنگی قرار می گیرد. بخشی از فرهنگ مربوط به پدیده های زمین شناسی با اعتقادات مذهبی مردم و متافیزیک ارتباط دارد. بعضی از این اسامی برای عناصر نسبتا استاتیک (مانند کوه ها)، فرایندهای دینامیک (مانند چشمه های تراورتن ساز) و فسیل ها استفاده شده اند. تعدادی از این اسامی اسطوره ها و داستان ها، اطلاعات با ارزشی را درباره زلزله ها، سونمی، سیل ها و غیره ارایه می دهند و داده های مهمی را برای درک تاریخ زمین شناسی، روند تحولات پیکرشناسی و تغییرات اقلیمی را فراهم می کند. در این تحقیق، ارزش های ژئومیتولوژیکی سه چشمه دارای املاح آهکی در شمال غرب ایران (تکاب، زنجان و قروه) مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده از نام اژدها برای پشته های سنگی نشان دهنه ی آن است که در این مناطق در گذشته چشمه های پر آب و احتمالا آرتزین وجود داشته است. این گونه سایت ها، از دیدگاه جذب ژئوتوریست ها، بویژه در مناطق روستایی اهمیت زیادی دارند.