برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی، کانی شناسی و میکرومورفولوژیکی توالی لس- خاک قدیمی به عنوان شاخصی از تغییر اقلیمی رسوب گذاری و خاک سازی(مطالعه موردی: گرگان، استان گلستان)

تناوب لس- خاک قدیمی یکی از بهترین شواهد از رویدادهای زمین شناسی و زیست محیطی در طول دوران کواترنر به شمار می آید. در این پژوهش به منظور شناسایی شرایط محیطی گذشته در توالی لس- خاک قدیمی منطقه ای در جنوب گرگان (شهرک خوارزمی)، 14 مقطع در طول دیواره توالی های لسی بین طول های جغرافیایی 36 درجه و 49 دقیقه و 6 ثانیه تا 36 درجه و 49 دقیقه و 20 ثانیه شرقی و عرض های جغرافیایی 54 درجه و 26 دقیقه و 45 ثانیه تا 54 درجه و 26 دقیقه و 52 ثانیه شمالی تشخیص داده شد. نمونه های خاک دست خورده برای آزمایش های فیزیکی و شیمیایی و کانی شناسی نمونه های دست نخورده برای آزمایش های میکرومورفولوژیکی انتخاب شدند. نتایج آزمایش های فیزیکوشیمیایی (میزان آهک، توزیع اندازه ذرات و میزان ظرفیت تبادل کاتیونی، نسبت Feo/Fed) نشان داد که این خاک ها چندین مرحله خاک سازی را سپری کرده اند. نتایج کانی شناسی نشان داد در خاک های قدیمی وجود رس های هوادیده ای مانند اسمکتیت در مقادیر بیش تر، ورمی کولیت و کانی های مختلط اسمکتیت- ایلیت بیانگر شرایط مرطوب تر و مساعد هوادیدگی در عصر بین یخچالی است و حضور رس های اولیه و بدون تحول در لس ها شرایط سرد و خشک یخچالی را تایید می نماید. نوسانات اقلیمی آثار خود را به صورت پدوژنیک در این توالی به ارث گذاشته است. مشاهده های میکرومورفولوژیکی شواهد مختلفی از وقوع فرایندهای پدوژنیک را در این توالی نشان داد. از مهم ترین شاخص های خاک سازی، وجود پوشش های رسی دور حفرات در خاک های قدیمی، شواهدی از شرایط اقلیمی مرطوب برای آب شویی و انتقال رس می باشند. تشکیل لس و خاک های قدیمی مورد مطالعه احتمالا به ترتیب مربوط به دوره های یخچالی و بین یخچالی با شرایط اقلیمی متفاوت بوده است.