نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه آبخیز کارون بزرگ با استفاده از مدل AHP درمحیط GIS Print

این تحقیق به موضوع فراوانی و پراکنش زمین لغزش های بزرگ و وسیع پس از احداث سدهای بزرگ کارون 1 و 2 و 3 در حوضه آبخیز کارون بزرگ می پردازد. با بررسی های به عمل آمده، عامل اصلی و فراوانی زمین لغزش های منطقه در احداث سدهای مذکور و تغییرات کاربری اراضی، زه کشی و اضافه شدن انشعابات رودخانه ها و کانال های آبیاری است. از سوی دیگر تغییرات توپوگرافی منطقه به علت جابجایی حجم عظیمی از خاک و سنگ در منطقه به عنوان عاملی دیگر در تشدید زمین لغزش ها نقش داشته است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل موثر در زمین لغزش های منطقه به روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تهیه نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش نوین حوضه آبخیز کارون بزرگ است. در این تحقیق، ابتدا پس از بررسی ادبیات پژوهش و مطالعات کتابخانه ای، 8 عامل شامل: شیب دامنه، ارتفاع از سطح دریا، بارندگی، فاصله از جاده، فاصله از گسل، فاصله از شبکه زه کشی، کاربری اراضی و سنگ شناسی به عنوان عوامل موثر در وقوع زمین لغزش های منطقه تشخیص داده شدند. سپس لایه های اطلاعاتی این عوامل در محیط GIS با استفاده از نرم افزارهای 9،3 Arc GIS تهیه شده و وزن کلاس های هر کدام از عوامل با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تعیین گردیدند. آنگاه با تلفیق نقشه های لایه های اطلاعاتی در محیط GIS، اقدام به تهیه نقشه نهایی در 4 کلاس: خیلی پر خطر، پر خطر، با خطر متوسط و کم خطر صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که نواحی خیلی پرخطر متاثر از عامل زمین شناسی منطقه به عنوان عامل اصلی(سنگ های آهکی، آهک متخلخل، آهک مارنی، مارن آهکی و مارن) و عوامل تاثیرگذاری همچون، شیب بین 5 تا 30 درصد، بارندگی بیش از 1250میلی متر، ارتفاع بین 500 تا 2000 متر، فاصله از شبکه زهکشی بین 0 تا 4 کیلومتر عوامل موثر در پراکنش زمین لغزش های منطقه هستند. با مطالعه نقشه نهایی می توان گفت، نواحی خیلی پرخطر و پرخطر اغلب در مجاورت مراتع و تپه ماهور با حاشیه دامنه های بلند و متوسط ارتفاع در مجاورت روستاها هستند. تغییرات کاربری اراضی و توپوگرافیکی ناشی از احداث سدها و جابجایی خاک در کنار عوامل جانبی همچون، فعالیت دام ها و عشایر کوچ رو به منظور دسترسی به مراتع و آب، زراعت آبی در سطوح شیب دار توسط روستاییان کمک فراوانی به تشدید زمین لغزش های منطقه می کنند. در نتیجه گیری نهایی می توان گفت که روش AHP به دلیل برخورداری از متغیرهای بیشتر و کلاس بندی اصولی و بدون اعمال نظر مستقیم کارشناسان نسبت به روش ها دیگر برتر بوده و از دقت بیشتری برخوردار است. از سوی دیگر مطالعات میدانی صورت گرفته، مشاهدات تصاویر ماهواره ای ETM+ تاکیدی بر یافته های تحقیق است. که دلیل بر مناسب بودن انتخاب مدل (AHP) برای این پروژه است.