ارزیابی بخشی از مجموعه ژرم پلاسم نخود بانک بذر دانشگاه فردوسی مشهد قسمت دوم: نخود های تیپ کابلی

شناسایی خصوصیات مختلف ریخت شناسی، فنولوژیک و عملکردی ژنوتیپ های یک گیاه، به دلیل ارائه اطلاعات لازم در مورد تنوع قابل دسترس و درنتیجه فراهم آوردن امکان انتخاب برای یک یا چند صفت خاص، حایز اهمیت می باشد. به این منظور در این تحقیق، 73نمونه از ژنوتیپ های نخود تیپ کابلی از بانک بذر حبوبات پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آبی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در اردیبهشت ماه 1386 کشت شدند. صفات مختلف اندازه گیری شده در مورد هر یک از نمونه های کشت شده بر اساس دسکریپتور نخود عبارت بودند از: طول دوره رویشی، طول دوره گلدهی تا غلاف دهی، طول دوره گلدهی تا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول و عرض برگچه، تعداد برگچه در برگ، طول برگ، سطح برگ، تعداد گره در ساقه اصلی، تعداد شاخه های فرعی اولیه، ثانویه و ثالثیه، تیپ رشدی گیاه، طول گل، تعداد غلاف در دمگل، طول غلاف، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد غلاف در بوته، وضعیت شکوفایی غلاف، تعداد دانه در غلاف، رنگ و شکل بذر، وزن1000دانه و عملکرد دانه. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر طول دوره گلدهی تا رسیدگی، اختلاف قابل توجهی وجود نداشت؛ به طوری که اختلاف بین کمترین تا بیشترین تعداد روز از گلدهی تا رسیدگی، 11روز بود. بیشترین تعداد ژنوتیپ ها (4/64%) از نظر طول دوره گلدهی تا رسیدگی در گروه 37-34روز و کمترین تعداد (0/15%) نیز در گروه کمتر از 34روز قرار گرفتند. از نظر ارتفاع بوته، تنوع قابل توجهی بین ژنوتیپ های مورد بررسی وجود داشت؛ به طوری که تفاوت کمترین و بیشترین ارتفاع بوته مشاهده شده حدود50سانتی متر بود و ژنوتیپ MCC706 با 67سانتی متر، بیشترین ارتفاع بوته را دارا بود. عملکرد دانه در33درصد از ژنوتیپ ها، بیش از400گرم در متر مربع بود؛ به طوری که نمونه MCC216 با 885گرم در متر مربع، بیشترین میزان عملکرد دانه را داشت. با استفاده از آزمون کلاستر، ژنوتیپ های مورد مطالعه در پنج خوشه مجزا قرار گرفتند که در بین این خوشه ها، خوشه چهار و یک به ترتیب، دارای بیشترین و کمترین عملکرد بودند. با توجه به نتایج به دست آمده، تنوع قابل ملاحظه ای در میان ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر صفات ارزیابی شده وجود داشت و لذا به نظر می رسد که این تنوع در برنامه های به نژادی جهت بهبود عملکرد این گیاه می تواند مورد استفاده قرار گیرد.