بررسی میزان پراکنش ذرات معلق (5/2PM، 10PM و TSP) در ایستگاه های مرکزی اتوبوس شهری همدان و میزان مواجهه با آن ها

هدف این مطالعه اندازه گیری غلظت ذرات معلق کل، 10PM و 5/2PM در هوای ایستگاه های اتوبوس موجود در میدان مرکزی شهر همدان بود. در نهایت نمایه توزیع غلظت ذرات در ایستگاه ها تهیه شد و مخاطرات آن ها برای سلامتی افردی که روزانه مدتی از وقت روزانه خویش را در این گونه محیط ها سپری می کند، ارزیابی گردید.
این مطالعه به ‎صورت مقطعی و توصیفی بود. نمونه‎برداری در 6 ایستگاه و در مقاطع مختلف زمانی به صورت سیستماتیک مکانی- زمانی انجام شد. نمونه های هوا به ‎وسیله یک سیستم نمونه‎برداری قابل حمل گرفته شد. نمونه‎برداری ذرات معلق Total suspended particles (TSP) و 10PM با دبی 10 لیتر در دقیقه و در ارتفاع یک متری از سطح زمین انجام شد. برای اندازه گیری ذرات معلق 5/2PM از سیستم نمونه‎برداری مجهز به سیکلون و دبی L/min 2 استفاده شد. ذرات معلق جمع شده روی فیلتر استر سلولزی مخلوط وزن شد و به صورت غلظت میکروگرم در متر مکعب بیان شد. دما، درصد رطوبت و سرعت وزش باد در موضع نمونه برداری اندازه گیری و میانگین آن ها ثبت شد. برای مقایسه غلظت ذرات معلق در ایستگاه های مختلف از روش One way ANOVA و برای تعیین رابطه بین متغیرها از ضریب همبستگی Pearson استفاده شد.
در طول نمونه برداری میانگین غلظت ذرات معلق کل، 10PM و 5/2PM به ترتیب μg/m3 52/1418 ± 94/1220، 56/217 ± 79/524 و 6/193 ± 386 بود. میانگین غلظت ذرات معلق کل، 10PM و 5/2PM به ترتیب 7/4، 72/7 و 16 برابر مقادیر استاندارد بود. میزان مواجهه به صورت میانگین وزنی زمانی برای این آلاینده ها به ترتیب 872/50، 87/21 و 08/16 μg/m3 به دست آمد که از استانداردهای تعیین شده از سوی سازمان های معتبر پایین تر بود. بین ذرات معلق با سرعت وزش باد و دمای هوا ارتباط معنی داری وجود نداشت (05/0 < P)، اما با رطوبت ارتباط معنی دار وجود داشت (05/0 ≥ P). همبستگی بین 5/2PM و 10PM با ذرات معلق کل به ترتیب 74/0 = r و 78/0 = r به دست آمد.
یافته های حاصل از این تحقیق بیانگر این است که افرادی که زمان قابل ملاحظه ای را در ایستگاه های اتوبوس شهری یا مکان های نزدیک به آن مستقر هستند، پتانسیل بالایی برای ابتلا به مشکلات بهداشتی دارند. به نظر می رسد که عابرین پیاده و افرادی که دارای مشاغل خیابانی هستند، به دلیل زمان تماس بیشتر نسبت به زمان نمونه‎برداری در این مطالعه، با مقادیر بالایی از ذرات معلق مواجهه باشند.