مطالعه تطبیقی اندیشه های سیاسی بابا افضل و آرای سیاسی ابونصر فارابی

افضل الدین مرقی کاشانی، ادیب، شاعر و فیلسوفی ذو ابعاد در تاریخ فرهنگ ایران و اسلام به شمار می آید. تنوع کم نظیر آثار وی و تضلع وی در فنون مختلف ادبی و حکمی، این متفکر برجسته را شایسته هرگونه توجهی کرده است. یکی از وجوه بااهمیت اندیشه اصیل او، ورود او به حوزه فلسفه سیاسی و سنت سیاستنامه نویسی است.
ساز و پیرایه پادشاهان پرمایه از بابا افضل کاشانی، رساله ای است مختصر در باب ماهیت حکومت و سیاست و شرایط حاکم. در این رساله، بابا افضل با نثری شیوا و منشیانه به مفهوم فلسفی حکومت پرداخته و با تکیه بر مبانی هستی شناختی عموما ارسطویی، شرایط حاکم و شیوه حکومت را به تصویر کشیده است.
نگارنده مقاله حاضر در صدد آن است که بنیان های نظری اندیشه سیاسی بابا افضل را با تکیه و تاکید بر تفکرات ابونصر فارابی، نخستین فیلسوف جدی سیاست در فرهنگ اسلامی تبیین کند. تلاش او بر آن است که نشان دهد رویکرد افضل الدین به مقوله سیاست، ریشه در سنتی داشته است که از فارابی آغاز و به ابن مسکویه و عامری و ابن خلدون و نظام الملک و خواجه نصیر ختم شده است. نگارنده در این بررسی روشن می سازد که در فلسفه سیاسی بابا افضل و فارابی جمع هستی شناختی و روش-شناسانه بین فلسفه و دین در تجلی، مصداقی پیدا می کند و هردو به اقتضای سیاست زمانه خویش، در نگاه خود به سیاست، دیدگاهی هستی شناسانه دارند و با برشمردن مراتب و وجود، کار خود را آغاز می کنند.