بررسی فرآیندهای اولیه و ثانویه در کانسار منگنز نصیرآباد، جنوب نیریز، با استفاده از کانی شناسی و زمین شیمی ایزوتوپ های سرب

کانسار منگنز نصیرآباد در استان فارس، در هشت کیلومتری جنوب غرب نیریز و در پنج کیلومتری جنوب نصیرآباد قرار دارد. این منطقه از لحاظ ساختاری در بخش جنوب شرقی زون زاگرس رانده شده واقع شده است. کانه زایی منگنز در این منطقه به صورت لایه های منگنزدار و نودول های منگنز است که به صورت بین لایه ای با نهشته های چرتی زون رادیولاریتی پیچکان قرار دارد. در این مطالعه، کانی شناسی و زمین شیمی اورانیم، توریم و ایزوتوپ های سرب به منظور بررسی فرآیندهای اولیه و ثانویه به کار گرفته شد. بدین منظور، علاوه بر مطالعات پتروگرافی و XRD، برای سنجش اورانیم، توریم و ایزوتوپ های سرب، از آنالیز ICP-MS استفاده شد. جدایش شدید فازهای آهن و منگنزدار و نبود فازهای کانیایی آهن دار در مطالعات XRD، حضور بلورهای تودوروکیت به صورت همزمان زایش با کوارتز، نسبتهای بالای U/Th در تعدادی از نمونه ها و نمودار توریم در مقابل اورانیم، نشان دهنده ورود سیالات گرمابی منگنزدار به حوضه رسوبی کانسار منگنز نصیرآباد است. وجود پیرولوزیت به صورت جانشینی در پوسته رادیولاریت ها، پرکننده حفرات سنگ میزبان، احاطه کننده باطله و پرکننده شکستگی ها در تعدادی از نمونه ها، اثبات کننده تاثیرگذاری فرآیندهای برون زاد ثانویه بر کانه زایی اولیه گرمابی است. وجود مقادیر غیریکنواخت 206Pb/Pb204، 207Pb/Pb204 و 208Pb/Pb204 نشان دهنده نبود فرآیندهای یکنواخت گرمابی در حوضه رسوبی است و حاکی از مخلوط شدگی ایزوتوپ های سرب سیال گرمابی با ایزوتوپ های سرب از منشا ثانویه می باشد. وجود ضرایب همبستگی قوی میان مقادیر مطلق ایزوتوپ های رادیوژنیک سرب و عناصر نامحلول با میدان پایداری بالا (HFSE) مانند 207Pb در مقابل Nb (81/0r=)، 207Pb در مقابل TiO2 (93/0r=)، 207Pb در مقابل Th (79/0r=) و همچنین همبستگی قوی این عناصر با پاره ای از اجزای مافیک مانند 208Pb در مقابل Fe2O3 (94/0r=) و Th در مقابل MgO (86/0r=) نشان دهنده ورود سرب رادیوژنیک همراه با مواد آواری مافیک به حوضه رسوبی است. وجود روند خطی مشابه میان نسبتهای 206Pb/Pb204 در مقابل 208Pb/Pb204 و 207Pb/Pb204 در نودول ها و لایه های منگنزدار، بیانگر وجود شرایط زمین شیمیایی یکسان در شکل گیری نودول ها و لایه های منگنزدار است و نشان می دهد فرآیند های شست و شو و نهشت دوباره منگنز، تاثیری در تغییر نسبتهای ایزوتوپی نداشته اند.