بازخوانی اسناد تاریخی پیرامون سردر نظام الملکی ابرکوه

پیرامون کاربری و تاریخ بنیان سردر و جفت منار موسوم به نظامالملکی ابرکوه نظرات مختلفی در منابع آمده است. برخی آنرا سردر مسجد نظامیه و برخی آن را جزیی از یک مجموعه و ساخته نظامالملک ابرقویی از مشایخ قرن هشتم . ق. قمری در منطقه دانستهاند. با این همه هنوز ابهامات زیادی در مورد تاریخ و کاربری این اثر وجود دارد. پرسشهای متن حاضر نیز در باب تاریخ و کاربری بنا بوده است. هدف متن حاضر آن است که با نظر به دیگر کتیبه های دارای اشاره به بناهای نزدیک به اثر در منطقه و تطبیق با روایات تاریخی، نکاتی در مورد بنایی که سردر متعلق به آن بوده و نیز تاریخ بنا روشن شود. روش پژوهش در این بررسی، علاوه بر مطالعه و تحلیل شواهد کالبدی بنا، مقایسه سردر با دیگر بناهای دارای دو منار است. همچنین از آنجا که بنا هیچ کتیبه تاریخداری ندارد، تحلیل تاریخی کتیبه های دیگر بناهای منطقه (که با این اثر ارتباط دارد) نیز انجام شده است. در این مورد از کتیبه مسجد بیرون ابرکوه که در آن به بناهای پیرامون سردر نظامالملکی اشاره شده، استفاده و بنا بخشی از یک مجموعه پیوسته با مقبره طاووسالحرمین و احتمالا مسجد شمرده شدهاست. سپس با تطبیق تزیینات و ساختار اثر با دیگر سردرهای دارای جفت مناره در معماری ایرانی، همچون سردر غیاثیه قم و سردر مسجد جامع اشترگان، تاریخ اثر قرن هشتم . ق. و در دوره حکمرانی مظفریان پیشنهاد شده است. همچنین با توجه به کتیبه مسجد بیرون و اشارات آن و دوران زندگی نظامالملک ابرقویی احتمال دخالت او در ساخت سردر فعلی وجود ندارد و احتمال ساخت بنا در زمان شاهشجاع مظفری بیشتر است.