فون، فعالیت ماهانه و ترکیب گونه ای لارو آنوفلینه ها در زیستگاه های لاروی استان قم

شیوع مجدد مالاریا در دو دهه گذشته در مناطقی از شمال و شمال غرب کشور که از نظر اپیدمیولوژی جزء مناطق پاک کشور محسوب می شود، لزوم تهیه اطلاعات پایه و به روز را در ارتباط با ناقلین مالاریا آشکارتر کرد. کنترل ناقلین یکی از راه بردهای اساسی در کنترل اپیدمی ها می باشد. در این تحقیق ترکیب گونه ای و فعالیت ماهانه لارو آنوفلینی در انواع زیستگاه های لاروی در استان قم بررسی گردیده است.
این بررسی به روش توصیفی- مقطعی، در هر پنج بخش از تقسیمات جغرافیایی استان قم در طول سال 1389 انجام شد. نمونه برداری ها به روش ملاقه زنی، هر 15 روز یکبار از انواع زیستگاه طبیعی و مصنوعی از اردیبهشت ماه لغایت آبان ماه، طبق استاندارد سازمان جهانی بهداشت انجام گردید. لاروهای صید شده در داخل محلول لاکتوفنل نگهداری و در آزمایشگاه با استفاده از محلول لیکیدوفور از آنها لام میکروسکوپی تهیه گردید و با استفاده از کلیدهای معتبر تا سطح گونه تعیین هویت شدند.
در کل، 289 نمونه لارو آنوفل از زیستگاه های مختلف در بخش های مختلف استان قم به دست آمد که متعلق به دو زیر جنس Anopheles و Cellia و مشتمل بر چهارگونه marteri (Ano)An، claviger (Ano)An، superpictus (Cel)An و turkhudi (Cel)An جمع آوری و شناسایی شدند. گونه های claviger (Ano)An، marteri (Ano)An و turkhudi (Cel)An برای اولین بار از این استان گزارش می گردد. گونه غالب در زیستگاه لاروی استان قم claviger (Ano)An بوده و در انواع لانه های لاروی این استان یافت شد. اوج فعالیت گونه اخیر در اواخر تیر و اوایل مرداد و فعالیت فصلی آن از نیمه دوم اردیبهشت تا اواخر مهرماه ادامه دارد.
superpictus (Cel)An که در نقاط مختلف جهان و ایران ناقل مالاریا بوده؛ پس از claviger (Ano)An گونه غالب منطقه می باشد از خصوصیات گونه نخست، دارا بودن پتانسیل بالای انتقال و امکان برقراری سیکل انتقال با وفور کم می باشد. همچنین آنوفل کلاویژر نیز پتانسیل انتقال دارد و در بخش خلجستان به وفور صید گردید. انجام مطالعات اختصاصی نظیر تعیین عادات خون خواری و استراحت و میزبان ترجیحی پشه های بالغ در این منطقه پیشنهاد می شود.