ساخت های تعجبی در زبان فارسی

یکی از مباحث مهم در زبان شناسی، بررسی ساختار و خصوصیات انواع جمله های موجود در زبان و تعیین تفاوت ها و شباهت های آن ها با یکدیگر است. هدف مقاله حاضر نیز پرداختن به جمله های تعجبی زبان فارسی ازدیدگاه زبان شناسی و ارائه داده های جدیدی از زبان فارسی است که ضرورت توصیف این گونه جمله ها را توجیه می کند و اساس درک ماهیت جمله های تعجبی را وسعت می بخشد. در این تحقیق تلاش می شود تا در چارچوب رویکرد زانوتینی و پورتنر (2003) به این پرسش ها پاسخ داده شود: الف. ساختار جمله های تعجبی در زبان فارسی چگونه است؟ ب. نقش معنایی و کاربردشناختی این گونه جمله ها چیست؟ ج. تفاوت این جمله ها با جمله های پرسشی خبری چیست؟ د. عنصر نفی در این ساختارها چه جایگاهی دارد؟ داده های این تحقیق به شیوه پیکره بنیاد گردآوری و به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. نتایج حاکی از این است که در زبان فارسی، تعجبی های خبری و تعجبی های پرسش واژه ای دو نوع اصلی جمله های تعجبی را تشکیل می دهند که تمایز میان آن ها با بررسی ویژگی های معنایی، کاربردشناختی، آکوستیکی و نحوی این جمله ها و همچنین مقایسه رفتار آن ها در رابطه با فرایند منفی سازی و ساخت های مقایسه ای امکان پذیر است.