چگونگی طرح وکلا در منابع امامی دوره غیبت صغرا

با بررسی منابع شیعی عصر غیبت صغرا، درمی یابیم که این دسته از منابع، نسبت به شبکه وکالت و خصوصا وکلای اربعه توجه ویژه ای نداشته اند و در موارد بسیاری حتی نامی از وکلا به میان نیاورده اند. شاید این امر، برآمده از فضای سیاسی آن عصر باشد؛ جوی که به شدت علیه شیعیان غلیان پیدا کرده بود و حکومت عباسی را علیه شیعیان تحریک می کرد. از جمله عوامل تحریک کننده می توان به قیام صاحب زنج، قرامطه، تشکیل حکومت های شیعی علویان در طبرستان و فاطمیان در مصر اشاره کرد. این عوامل سبب شد که عالمان امامی آن عصر مجبور به استفاده از راهکار تقیه شوند، به طوری که این پدیده حتی در منابع امامی آن دوره و تعاملات بین وکلا و علمای امامی نیز اثر گذاشت. از این رو شایسته است نخست تاریخچه ای از سازمان وکالت ارائه شود، سپس فضای سیاسی عصر غیبت صغرا ترسیم گردد، آن گاه منابع امامی آن دوره جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. در پایان به این نتیجه اشاره می شود که منابع امامی توجه بسیار اندکی به سازمان وکالت داشته اند که این امر متاثر از فضای تقیه حاکم بر آن دوره بوده است؛ فرضیه ای که نویسنده این پژوهش، می کوشد آن را اثبات کند.