شروع برخاستگی زمین ساختی کوه های طالش در الیگوسن آغازی

کوه های طالش در شمال غرب فلات ایران با هندسه ساختاری منحنی شکل در حاشیه صفحه ساختاری خزر خمیده شده اند. توالی کاملی از رسوبات و واحدهای سنگی پرکامبرین تا پلیوسن در این کوه ها قابل مشاهده است. ولی بخش شمالی این کوه ها بهطور عمده از واحدهای ولکانیکی و ولکانی کلاستیک پالئوسن آغازی تا الیگوسن آغازی تشکیل شده است. داده های رسوبی و تکتونواستراتیگرافی زمان ائوسن پایانی تا الیگوسن آغازی را برای شروع تغییر شکل سنوزوئیک کوه های طالش پیشنهاد مینماید. بهغیر از داده های رسوبی ذکر شده هیچ داده دما-زمانسنجی درجه حرارت کم و یا داده زمانسنجی از زمانبندی تغییرشکل ساختاری سنوزوییک کوه ها وجود ندارد. در این مطالعه داده های دما-زمانسنجی درجه حرارت کم (AFT)1 از رسوبات تخریبی کواترنری که بیش از 65 درصد کوه های طالش را شامل میشوند زمان شروع برخاستگی و فازهای متفاوت تغییرشکل سنوزوییک کوه های طالش را مشخص کرده است. داده های AFT از رسوبات تخریبی پس از کنار گذاشتن اجزاء سنی مربوط به بلورهای فاقد بازسازی مجدد و یا مربوط به بلورهای مشتق شده از واحدهای ولکانیک سه مولفه سنی (23-30Ma، 12-18Ma and 5Ma) در سنوزوئیک پایانی که مربوط به شکلگیری در کوه های طالش هستند مشخص شده است. مولفه سنی سردشدگی الیگوسن انتهایی (23-27Ma) مهمترین مولفهای است که به صورت سراسری در کل کوه های طالش ثبت شده است؛ در حالیکه مولفه های میوسن میانی (12-18Ma) و پلیوسن آغازی (~5Ma) تنها در بخشهای شمالی و جنوبی کوه های طالش ثبت شده است. جهت گیری نسبتا مایل بخش میانی کوه های طالش نسبت به راستای تنشهای فشارشی منتقلشده از منطقه برخوردی عربی–اوراسیا مانع از ثبت مولفه سردشدگی در این بخش از کوه های طالش بوده است. در مجموع داده های دما-زمانسنجی ارائه شده در این مطالعه حاکی از برخاستگی اولیه کوه های طالش در الیگوسن میانی–پایانی است. برخورد نهایی عربی–اوراسیا در میوسن میانی و بازسازی مجدد آن در حدود پلیوسن آغازی فازهای سردشدگی بعدی و شکلگیری مورفولوژی کنونی آن را در پی داشته است.