بررسی ساختار روایت و پیرنگ در شیرین و فرهاد نظامی

هدف مقاله حاضر تحلیل ساختار روایت و دست یابی به الگوی پیرنگ داستان شیرین و فرهاد، با توجه به دستور روایت تزوتان تودوروف (Tzvetan Todorov) است. داستان عاشق شدن فرهاد بر شیرین به طور موازی با داستان اصلی خسرو و شیرین نظامی روایت می گردد. در این بررسی واحدهای روایی به سه دسته گزاره، پی رفت و متن دسته بندی می شوند. دو واحد نخست واحدهایی تحلیلی و سومین آنها که با چگونگی ترکیب پی رفت ها تشکیل می شود، واحدی است. تجربی پی رفت ها در صورت کامل بودن، حرکتی از تعادل اولیه به سوی تعادل ثانویه دارند. برای سنخ شناسی طرح و توطئه یا همان پیرنگ گزاره ها به انواع، گزاره های الزامی، اختیاری و به دیل از هم متمایز می گردند. مبنای کار، گزاره های به دیلی هستند که تعادل را به پی رفت باز می گرداند. روایت شیرین و فرهاد با سه پی رفت و در نتیجه سه گزاره به دیل مواجه است. در این پژوهش با تقلیل گزاره های به دیل و هم چنین پی رفت ها به یک کنش (فعل)، به الگوی پیرنگ «خواستن به دست آوردن نیاوردن در روایت شیرین و فرهاد دست می یابد. این الگو با موضوع روایت که داستانی است عاشقانه کاملا هم خوانی دارد.