مقایسه خصوصیات مورفولوژیک مرتبط با عملکرد لاین های امید بخش برنج (Oryza sativa L.)

جهت تعیین مهم ترین خصوصیات م و رفولوژیک موثر بر عملکرد دانه برنج، آزمایشی در سال زراعی 1389 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. ژنوتیپ های مورد مطالعه شامل 27 لاین امیدبخش برنج و دو رقم والدینی شاهد به نام های سنگ طارم و دیلمانی بود. در این آزمایش صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، طول و عرض برگ پرچم، طول خوشه، تعداد خوش چه اولیه و ثانویه، طول و عرض دانه، تعداد کل دانه در خوشه، تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، محتوی کلروفیل، مساحت برگ پرچم، تعداد دانه پر در خوشه و عملکرد دانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های برنج از نظر تمامی صفات مورد مطالعه دارای اختلاف معنی دار در سطح احتمال یک درصد بودند. در بین ژنوتیپ های مورد بررسی لاین های شماره 17 و 7 بالاترین عملکرد دانه (به ترتیب با 5/7 و 9/6 تن در هکتار) و تعداد هفت لاین از جمله لاین 10 کمترین عملکرد دانه (5/3 تن در هکتار) را به خود اختصاص داد. تجزیه همبستگی صفات نشان داد که عملکرد با ارتفاع بوته رابطه منفی و با تعداد پنجه بارور رابطه مثبت دارد. تجزیه خوشه ای، لاین های برنج مورد مطالعه را در سه گروه مختلف قرار داد که گروه سوم با سه لاین (لاین های2، 7 و 17) در گروهی جدا از شاهد یا متفاوت از والدین قرار گرفتند و از نظر عملکرد دانه از شاهد بهتر بودند. همچنین در مطالعه تجزیه علیت نشان داد که پنجه بارور دارای اثر مستقیم و بالا (394/0) و اثر غیرمستقیم مثبت از طریق سطح برگ پرچم (41/0) روی عملکرد دانه بود. این صفت نیز به دلیل معنی دار بودن همبستگی فنو تیپی آن با عملکرد دانه می تواند به عنوان دومین معیار گزینش مطرح باشد.