حقیقت ایمان از دیدگاه عین القضات

عین القضات همدانی ایمان را امری مشکک و دارای مراتب شدت و ضعف می داند. از نظر وی، ایمان تصدیق دل است؛ تصدیقی که همراه با «عمل به دستورات شریعت» و «مهرورزی بر خلایق» باشد. نشانه پایین ترین مرتبه ایمان اعمالی است که مطابق با امتثال اوامر و اجتناب از نواهی الهی باشد. اما بالاترین مرتبه آن، درک حقیقت «لا إله إلا الله » است. آدمی اگر به معرفتی دست یابد که مانند حضرت ابراهیم(ع) از خود بدر آید و عشق را تجربه کند، به حقیقت ایمان خواهد رسید. عین القضات در آثار خود تعبیراتی زیبا از حقیقت ایمان آورده است؛ تعبیراتی مانند عشق، لقاء الله ، خودشناسی و درک وحدت وجود. مومن حقیقی با اینکه فانی در حق تعالی است، اما در جامعه زندگی کرده و با دیگر آدمیان تعامل دارد. این نکته مهم را عین القضات «اثبات بعد از محو» می نامد که نتیجه ایمان حقیقی است.