ارزیابی وضعیت فعلی بیابان زایی و اصلاح مدل مدالوس در دشت سگزی اصفهان

بر طبق تعریف کنفرانس بین المللی مبارزه با بیابان زایی، «پدیده بیابان زایی» عبارت است از تخریب اراضی در نواحی خشک، نیمه خشک، و نیمه مرطوب خشک ناشی از عوامل متعددی چون تغییرات اقلیمی و فعالیت های انسانی. این پدیده مدت هاست که یک مشکل جدی اقتصادی، اجتماعی، و زیست محیطی در بسیاری از کشورها شناخته شده است. روش مدالوس یکی از روش های کاربردی در ارزیابی وضعیت فعلی بیابان زایی و برآورد ریسک آن است. در این تحقیق، به منظور ارزیابی بیابان زایی و تهیه نقشه آن در دشت سگزی (واقع در شرق شهر اصفهان)، مدلی منطقه ای، با اصلاح روش مدالوس، ارائه شده است. درگام اول، بر اساس وضعیت محلی، هفت معیار کیفی، مشتمل بر اقلیم، خاک، پوشش گیاهی، آب زیرزمینی، فرسایش آبی، فرسایش بادی، و مدیریت و سیاست، برای ارزیابی بیابان زایی، مدنظر قرار گرفت. هر معیار شامل شاخص های متعددی است که آن را به لحاظ کیفی تعریف می کنند. این شاخص ها بر اساس میزان تاثیرشان بر فرایند بیابان زایی کمی شدند. برای هر شاخص امتیازی بین 100 تا 200 در نظر گرفته شد. امتیاز هر معیار با محاسبه میانگین هندسی امتیاز شاخص ها و امتیاز وضعیت فعلی بیابان زایی با محاسبه میانگین هندسی امتیارات هفت معیار اصلی حاصل گردید. در پایان، وضعیت فعلی بیابان زایی در چهار کلاس، مشتمل بر خفیف، متوسط، شدید، و بسیار شدید، طبقه بندی شد و نقشه وضعیت این پدیده با سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گشت. بر اساس این نتایج، 2 درصد از مساحت منطقه در کلاس بیابان زایی متوسط، 35 درصد در کلاس بیابان زایی شدید، و 63 درصد نیز در کلاس بیابان زایی بسیار شدید قرار دارد. معیار «اقلیم» و «مدیریت و سیاست» از عوامل مهمی هستند که موجب فرایند بیابان زایی در این منطقه شده اند.