بررسی تطبیقی رمان«همسایه ها» اثر احمد محمود(اعطا) و رمان«دختر رعیت» اثر محمود اعتمادزاده(م.ا.به آذین) از دو دیدگاه ساختاری و محتوایی

رمان «همسایه ها» و رمان «دختر رعیت» از رمان های مطرح و برجسته ادبیات داستانی معاصر ایران محسوب می شوند. برخورداری از محتوایی غنی و استفاده از وقایع تاریخی به عنوان پس زمینه داستان، تا حدی موجب نزدیکی این دو اثر به یکدیگر شده است. دراین مقاله آثار مذکور ابتدا ازمنظر ساختاری ومولفه های رئالیستی طرح شده در ساختار رمان واقع گرا و سپس از لحاظ محتوایی با یکدیگر تطبیق داده می شوند و وجوه تشابه و تفاوت و نقاط قوت و ضعف آنها مشخص می گردد. رمان «همسایه ها» از لحاظ خصوصیات فنی دارای ساختمانی منسجم، شخصیت هایی زنده و نثری تثبیت یافته است. در حالی که رمان «دختر رعیت» دارای ساختاری ضعیف، شخصیت های تیپ گونه و نثری روایتی است. درونمایه و محتوای دو اثر از لحاظ پرداختن به مضامین سیاسی و حوادث تاریخی بزرگی چون «ملی شدن صنعت نفت» در همسایه ها و «شکل گیری نهضت جنگل» در دختر رعیت تا حدودی به یکدیگر نزدیک می شوند. در هر دو اثر عمده توجه نویسندگان معطوف به طبقات فرودست جامعه و نمایاندن ظلم و ستم فرادستان بر این طبقات است. اگر چه دوران هر دو نویسنده مصادف است با ظهور حزب توده ایران و رواج اندیشه های مارکسیستی در میان روشنفکران جامعه، ولی تجلی این افکار در آثار این دو نویسنده به گونه ای متفاوت از هم بروز می کند. تا جایی که رمان «دختر رعیت» تحت تاثیر عقاید حزبی نویسنده اش، رمانی در حیطه سبک «رئالیسم سوسیالیستی» و رمان «همسایه ها» در نتیجه دید انتقادی نویسنده خود، اثری در حیطه سبک «رئالیسم انتقادی» محسوب می شود.