بررسی فلاونولیگنان ها در اندام های مختلف گیاه خارمریم (Silybum marianum (L.) Gaertn) در منطقه گرگان

خارمریم با نام علمی Silybum marianum (L.) Gaertn گیاهی یک یا دو ساله از خانواده کاسنی است که در صنایع داروسازی اهمیت فراوان دارد. ترکیب های موثره این گیاه گروهی از فلاونولیگنان ها شامل سیلی بین، ایزوسیلی بین، سیلی کریستین، سیلی دیانین و تاکسی فولین بوده که مجموعا به عنوان سیلی مارین شناخته می شوند. این گیاه در درمان انواع بیماری های قلبی و عروقی، دیابت، چربی خون، بیماری های کبدی (زردی، سیروز و آماس کبدی) و بیماری های کیسه صفرا و... موثر است. در این تحقیق اندام های مختلف گیاه خارمریم شامل برگ جوان، برگ مسن، ساقه، ریشه، گل آذین و بذر در طی ماه های مختلف در منطقه گرگان به طور جداگانه جمع آوری و میزان فلاونوئید کل، سیلی مارین و اجزای تشکیل دهنده سیلی مارین به روش HPLC اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین مقدار فلاونوئید کل در بذر و گل آذین و پس از آن در ساقه های گیاه وجود دارد. همچنین این نتایج نشان داد که اثر زمان بر میزان فلاونویید و نیز اثر متقابل دو عامل ماه برداشت و نوع اندام در گیاه خارمریم بر میزان فلاونوئیدهای این گیاه معنی دار است. داده های حاصل از آنالیز دستگاه HPLC نشان داد که نوع ترکیب های سازنده سیلی مارین در نمونه های مورد بررسی مشابه بوده و اختلاف اساسی آنها در مقدار فلاونولیگنان های سازنده آنهاست. در بین ترکیب های سازنده سیلی مارین، مقدار سیلی دیانین در ساقه های گیاه بیشتر بوده، در صورتی که مقدار سایر اجزا در بذر بیشتر بود. در مجموع نتایج حاضر نشان می دهد که گرگان منطقه مناسبی برای کشت گیاه خارمریم بوده و با توجه به اینکه ساقه گیاه نیز حاوی مقادیر قابل توجهی از سیلی مارین است می تواند به عنوان منبع مناسب در تولید ماده دارویی مورد توجه قرار گیرد.