تنوع آللی ژن های Puroindoline موثر در سختی دانه در ارقام گندم نان ایران

سختی دانه یک صفت مهم در گروه بندی تجاری گندم نان (Triticum aestivum L.) است. سختی دانه تحت کنترل مکان ژنی سختی (Ha) شامل سه ژن به هم پیوسته پروتئین نرمی دانه (Gsp-1)، پیوروایندولین a (Pina) و پیوروایندولین b (Pinb) می باشد. یک حذف بزرگ در ژن پیوروایندولین a (Pina) یا چندشکلی های تک نوکلئوتیدی (SNPs) در ژن پیوروایندولین b (Pinb) که منجر به تغییر در اسید آمینه می شوند باعث تغییردر میزان سختی بافت دانه گندم می شوند. آلل های نوع طبیعی این دو ژن موجب فنوتیپ طبیعی دانه نرم می شوند و بروز جهش در هریک از این دو مکان ژنی باعث سخت شدن بافت دانه می شود. تعدادی از ارقام تجاری گندم نان برای تعیین تنوع آللی ژن های پیوروایندولین a و b مورد مطالعه قرار گرفتند. تعیین تنوع آلل های کنترل کننده سختی دانه توسط تکثیر با آغازگرهای اختصاصی STS و همچنین نشانگر های همبارز SNP انجام گرفت. نتایج حاکی از آن است که حدود نیمی از ارقام مورد مطالعه دارای جهش در ژن های کنترل کننده پیوروایندولین ها بودند. همچنین آلل های جهش یافته Pina-D1b و Pinb-D1b شناسایی شدند و ارقام معرفی شده جدید نظیر گنبد، سیروان، اروم، بهار، افلاک و مغان3 دارای ژنوتیپ Pina-D1b بوده و رقم زارع ژنوتیپ Pinb-D1b را نشان دادند. در بین آلل های تعیین کننده سختی دانه آلل Pina-D1b بیشترین فراوانی را داشت. در این مطالعه مشخص شد، ارقامی که از نظر ژنوتیپی سختی را نشان می دهند با نتایج حاصل از دستگاه اینفراماتیک از نظر سختی مطابقت می کند. همبستگی بین درصد شاخص سختی و جذب آب حاصل از دستگاه اینفراماتیک 74/0 بود که در سطح (0001/0P<) معنی دار شد. یافته های حاصل درباره ژنتیک سختی دانه و تایید نشانگرهای اختصاصی آن می تواند کمک موثری در برنامه های به نژادی گندم کند.