بررسی سرشاخه های باختری رودخانه قره چای براساس نوع رودخانه و رخساره های رسوبی

رودخانه ها یکی از مهم ترین منابع آب شیرین سطحی به شمار می روند؛ علاوه بر آن سازه های بسیاری بر روی آن ها و یا در کنار آن ها قرار دارند. بیش تر اطلاعات پایه در مورد رودخانه ها در رابطه با الگوی کانال و رسوبات برجای گذاشته آن ها است. معتبرترین روش شناخت الگوی کانال بر مبنای شاخص های کمی (غیر توصیفی) است؛ در کنار آن، رخساره های رسوبی رودخانه ها اطلاعات مهمی در زمینه شرایط حمل دانه ها و انرژی آن ها در اختیار قرار می دهند. در این پژوهش، الگوی سرشاخه های باختری رودخانه قره چای بر اساس شاخص های ریخت شناسی (سطح I و II روش روسگن به همراه شاخص های هندسی دیگر) و رخساره های رسوبی (رده بندی مایل) مورد بررسی قرار گرفته است. حوضه آبخیز رودخانه قره چای با مساحت 14455 کیلومتر مربع یکی از زیرحوضه های حوضه آبریز دریاچه نمک است که بیش از 76% آن آن در استان همدان واقع شده است. این رودخانه عمدتا تک کانال است؛ پیچش اغلب بین 1 تا 5 /1، گودافتادگی 1/1 تا 2، نسبت پهنا به عمق از کمتر از 10 تا 70 و شیب از 02 /0 تا 001/0 متغیر است. در بخش کوهستانی کانال با بستر V شکل و گودافتاده (تیپ هایA و (G دیده می شود. در بخش دشت، کانال متقارن و پهن (نسبت پهنا به عمق >10) است؛ در این بخش حوضه تیپ های B، C و F (به سوی پایین دست) وجود دارند؛ گاهی در بازه های کوتاهی تیپ چند کانال (D) جای گزین دو تیپ اخیر می شود. بستر قره چای در بخش های کوهستانی شنی (رخساره های Gms و Gm) است؛ در دشت، رخساره های ماسه ای (Sh، St و Sm) فراوان تر است. رخساره های گلی (Fm و Fl) در بخش های پایین دست گسترش بیش تری دارند. این رخساره ها عمدتا در شرایط رژیم جریانی پایین و ابتدای رژیم جریانی بالا برجای گذاشته شده اند.