اثر کرم خاکی و قارچ میکوریزا بر زیست توده میکروبی و فعالیت آنزیمی در خاک های آلوده شده به کادمیم در کشت آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

موجودات زنده خاک مانند کرم های خاکی و قارچ های میکوریزا آربسکولار نقش مهمی در پایداری اکوسیستم و زیست فراهمی عناصر به ویژه فلزات سنگین در خاک دارند. جهت بررسی اثرات این موجودات زنده بر زیست توده میکروبی، فعالیت آنزیمی و تنفس در خاک های آلوده شده به کادمیم، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در شرایط گلخانه اجرا شد. اثرات کرم خاکی (Lumbricus rubellus و بدون کرم خاکی) و قارچ میکوریزا آربسکولار (،Glomus intraradices Glomus mosseae و بدون میکوریزا) به طور جداگانه و باهم بر ماده آلی، کربن آلی محلول، تنفس خاک، کربن زیست توده میکروبی، فعالیت آنزیم اوره آز، فسفاتاز قلیایی و پروتئین گلومالین خاک در خاک های آلوده شده با صفر، 10 و 20 میلی گرم کادمیم در کیلوگرم خاک، در کشت گیاه آفتابگردان با سه تکرار مطالعه شد. نتایج نشان داد هر دو موجود کرم خاکی و قارچ میکوریزا در خاک های آلوده زنده ماندند. به طور کلی آلودگی کادمیم فعالیت های میکروبی خاک را کاهش داد. کرم خاکی کربن آلی محلول را در سطوح مختلف کادمیم 10-4 درصد افزایش داد. مقدار کربن زیست توده میکروبی در تیمارهای میکوریزایی 4/2-9/1 برابر تیمارهای غیرمیکوریزایی بود و نسبت آن به کربن آلی خاک از 23 درصد در خاک های غیرآلوده تا 53 درصد در خاک های آلوده افزایش یافت. آلودگی کادمیم نسبت فعالیت آنزیمی خاک به کربن زیست توده میکروبی را کاهش داد ولی کرم خاکی و قارچ میکوریزا این نسبت ها را به ترتیب 18-10 و 54-40 درصد در فسفاتاز قلیایی و 9-4 و 55-40 درصد در اوره آز کاهش دادند. در سطح mg kg-1 20 کادمیم تولید گلومالین توسط دو گونه قارچ اختلاف معنی دار داشت و در گونه G. mosseae 15 درصد بیشتر بود. تنفس خاک نیز اگرچه با افزایش سطح آلودگی کاهش داشت ولی بر اثر فعالیت کرم خاکی و قارچ میکوریزا افزایش یافت.