پراکنش سویه های غیرتوکسین زای قارچ Aspergillus flavus در مناطق پسته کاری ایران

آلودگی پسته به زهرابه قارچی آفلاتوکسین از مهم ترین محدودیت ها در مصرف و تجارت پسته در ایران و جهان است. جدایه های غیرتوکسین زای قارچAspergillus flavus برای کاهش آفلاتوکسین پنبه دانه، بادام زمینی و ذرت در جهان استفاده می شوند و برنامه مطالعاتی وسیعی برای جایگزینی سویه های غیرتوکسین زای A. flavus در باغات پسته دنیا در حال انجام است. به منظور پایش و بررسی چگونگی پراکنش جدایه های غیرتوکسین زای A. flavus در باغات پسته، از خاک باغات و میوه پسته استان های کرمان، خراسان رضوی، قم، اصفهان، یزد، سمنان و مرکزی نمونه برداری شد. با استفاده از روش سری های رقت و محیط کشت AFPA، جدایه های مختلف متعلق به section Flavi Aspergillus جداسازی و خالص سازی شدند. جدایه ها بر اساس ویژ گی های مرفولوژیکی و آغازگرهای اختصاصی در حد گونه شناسایی گردیدند. برای بررسی توانایی تولید آفلاتوکسین ابتدا جدایه ها بر اساس تولید نور فلورسنت اطراف پرگنه در محیط های نارگیل آگار و YES اصلاح شده با متیل بتاسیکلودکسترین و تغییر رنگ میسلیوم در تماس با بخار آمونیاک روی محیط های کشت PDA، YES و نارگیل آگار غربال شدند و سپس توانایی تولید آفلاتوکسین با روش کروماتوگرافی لایه نازک اندازه گیری شد. از بین 681 جدایه section Flavi Aspergillus به دست آمده، 524 جدایه بر اساس ویژگی های مورفولوژیک گونه A. flavus تشخیص داده شدند، از بین جدایه های مذکور53 جدایه میوه و 10 جدایه خاک قادر به تولید آفلاتوکسین نبودند،. درصد جدایه های غیر توکسین زای جمع آوری شده از مناطق مختلف کشور از 2/6 تا 25 درصد متغیر بود. نتایج همچنین حاکی از آن بود که به جز محیط کشت نارگیل آگار در ترکیب با بخار آمونیاک سایر روش های کشت، درصد جدایه های غیرتوکسین زا را بیشتر از تعداد واقعی آنها نشان می داد، از اینرو در آزمایشگاه های با امکانات محدود، استفاده از بخار آمونیاک می تواند به عنوان روشی کاربردی، ارزان و سریع با دقت قابل قبول جهت غربال جدایه های توکسین زا مورد استفاده قرارگیرد.