ژئوشیمی و کانی شناسی لیستونیت میزبان کانی سازی جیوه و مقایسه آن با انواع نابارور در ناحیه طوره، غرب شهر خوی

دگرسانی سنگهای اولترامافیک افیولیتی، تشکیل لیستونیت و کانی سازی های همراه، از پدیده های جالب در فلززایی افیولیت خوی به شمار می رود. به نظر می رسد چرخه های گرمابی مسوول کانی سازی، از سیستم های زمین گرمایی که متعاقب فعالیت آتشفشانی اسیدی تا حدواسط نئوژن- پلیئستوسن به وجود آمده اند، منشا گرفته اند. بازپویایی سرپانتینیت برشی با محلولهای گرمابی، به دگرسانی گرمابی سیلیسی- کربناته و تشکیل لیستونیت منجر شده است. اهمیت این دگرسانی ها به دلیل کانی سازی های جیوه- طلای همراه آنهاست. بر پایه بررسی های کانی شناسی میکروسکپی، آنالیزهای XRD، ویژگی های ژئوشیمیایی و روابط صحرایی، سه نوع لیستونیت شامل انواع سیلیسی، سیلیسی- کربناته و کربناته شناخته شده است. رخداد جیوه طوره در پیوند با لیستونیت نوع سیلیسی که بیربیریت نیز نامیده می شود، تشکیل شده است. زون های دگرسانی، کنترل ساختاری دارند و به همبری های گسله شیل (مارن) / سرپانتینیت محدود می شوند. از نظر کانی شناسی، لیستونیت سیلیسی عمدتا از کانی های کوارتز، کلسدونی، اوپال و هیدروکسیدهای ثانوی آهن تشکیل شده است. منیزیت، دولومیت، کلسیت و کانی های رسی از فازهای فرعی هستند. به سمت لیستونیت های سیلیسی- کربناته و کربناته، از مقدار کانی های سیلیسی کاسته و به مقدار کانی های کربناته افزوده می شود. روابط صحرایی زمین شناسی و وجود کانی فلزی کرم اسپینل باقی مانده در لیستونیت ناحیه طوره سنگ میزبان اولترابازیکی را تایید می کند.
بر پایه بررسی ژئوشیمیایی، میانگین مقادیر SiO2، Fe2O3، MgO و L.O.I به عنوان تشکیل دهنده های اصلی لیستونیت سیلیسی به ترتیب برابر 6/82، 99/6، 02/1 و 74/3 درصد وزنی می باشند. در میان عناصر کمیاب، میانگین مقادیر Hg، Pb، As و S به ترتیب برابر ppm 2/646، ppm 7/517، ppm 1/ 329 و ppm 281 به دست آمده است.
در این پژوهش، تغییرات جرم (افزایش و کاهش) عناصر اصلی و فرعی در طول فرآیند دگرسانی در ناحیه طوره با استفاده از معادله Gresens مورد بررسی قرار گرفته است. لیستونیت سیلیسی سینابردار، در K2O، Al2O3، SiO2 و Hg غنی شده و در MgO و MnO کاهش یافته است. نوع سیلیسی- کربناته در، Al2O3، Na2O، CaO K2O و TiO2 غنی شدگی و در MgO، MnO، P2O5، SiO2، Cr2O3 و Fe2O3 کاهیدگی نشان می دهد. نوع کربناتی نیز در مقادیر CaO و Sr افزایش، و در مقادیر SiO2 MgO، Na2O، Al2O3، Fe2O3، TiO2 و MnO کاهش نشان می دهد.