بررسی و تحلیل بار رسوبی رودخانه های کشور، مطالعه موردی: آذربایجان غربی

مواد و ذرات فرسایش یافته در عرصه های آبخیز به سه صورت بار محلول، معلق و بستر به وسیله رودخانه ها جابجا می شوند. در برآورد رسوبدهی حوزه های آبخیز، دانستن میزان بار معلق و بستر رودخانه ها لازم است. معمولا اندازه گیری بار معلق در ایستگاه های رسوب سنجی و به طور روزانه صورت می گیرد. ولی این امر در مورد بار بستر اتفاق نمی افتد. در حال حاضر، علی رغم تفاوت زیادی که در تشکیلات زمین شناسی و شدت بارندگی و رواناب حوزه های آبخیز وجود دارد، میزان بار بستر رودخانه ها به صورت ضریبی ثابت از بار معلق در نظر گرفته می شود. در این حالت، خطای زیادی در برآورد بار رسوبی حوزه ها صورت می پذیرد. در این طرح، پس از جمع آوری آمار بار بستر و معلق سه ایستگاه هیدرومتری بدلان بر روی رودخانه الندچای، پل یزدکان بر روی رودخانه قطورچای و مزرعه بر روی رودخانه بارون چای در استان آذربایجان غربی نسبت به تجزیه و تحلیل و برازش منحنی بین داده های بار بستر و معلق اقدام شد. بر اساس آنالیزهای آماری مشخص شد، تمامی داده ها در سطح 99 درصد معنی دار بوده و با توجه به ضرایب همبستگی، اقدام به تعیین رابطه رگرسیونی مناسب شد. نسبت بار بستر به بار معلق در ایستگاه های هیدرومتری یزدکان، بدلان و مزرعه به طور مجزا به ترتیب 79، 49 و 13 درصد بود. این ضریب برای همه ایستگاه های هیدرومتری استان مقدار 47 درصد را نشان داد.