دوره نوسنگی در غرب چهارمحال و بختیاری؛ محوطه های نویافته ی بخش میان کوه، شهرستان اردل

تا پیش از سال 1387 تنها یک محوطه مربوط به دوره ی نوسنگی در بخش های غربی استان چهارمحال و بختیاری شناسایی شده بود، بنابراین آگاهی ما از چگونگی یکجانشینی و توسعه ی معیشت کوچ نشینی در این منطقه بسیار اندک بود[1]. طی سالهای 1387 تا 1390 طی سه فصل بخش میان کوه در جنوب غرب شهرستان اردل که از کوهستانی ترین بخش های استان چهارمحال و بختیاری است، برای نخستین بار بررسی باستان شناختی شد که نتایج قابل توجهی دربرداشت؛ از جمله می توان به شناسایی 600 محوطه مربوط به دوره ی پارینه سنگی میانی تا دوره ی قاجاریه اشاره کرد که از این تعداد شمار 9 محوطه مربوط به دوره ی نوسنگی است. بیشتر محوطه های شناسایی شده ی نوسنگی در دره های سرخون و هلوسعد واقع شده اند. همان گونه که با توجه به وضعیت طبیعی منطقه قابل پیش بینی بود، بیشتر محوطه های شناسایی شده در تمامی دوره ها از نوع پراکندگی سفال بدون ارتفاع محسوس هستند. این محوطه ها بر اساس ریخت شناسی و مشاهدات امروزی درباره ی کوچ-نشینان منطقه، و نیز شمار اندک یافته های سطحی آنها از نوع کوچ نشینی هستند.
بیشتر محوطه های شناسایی شده دوره نوسنگی در دره های کوچک و بزرگ و دامنه ی ارتفاعات قرار گرفته اند و تمامی ویژگی های ریخت شناختی استقرارهای کوچ نشینی امروزی را دارند و تنها در چند محوطه شواهدی از تداوم استقرارها دیده می-شود. با بررسی محوطه های نوسنگی مشخص می شود که تمامی آنها دوره ی استقراری کوتاهی داشته اند، به این معنا که پس از این دوره یا متروک شده اند یا تنها برای مدت کوتاه دیگری مسکونی بوده اند.
سفال نوسنگی این منطقه با اندک شباهت به سفال موشکی و جری در فارس و سفال نوسنگی خوزستان بیشترین همخوانی را با سفال قلعه رستم نشان می دهد که احتمالا منشا محلی دارد. در بین فرهنگهای نوسنگی قدیم جنوب غرب، سفالهای قلعه رستم I و II بیشترین شباهت را با محوطه های نوسنگی قدیم میان کوه دارند.