بازنگری در فناوری پوشش فضا توسط باریکه تاق درکاربندی

معماری و مهندسی سازه در ایران دارای پیشینهای کهن بوده و همواره معماری و سازه با یکدیگر رشد کردهاند که دارای همگرایی بین فن و هنر هستند. این همگرایی موجب ساخت بناهای تاریخی بیشماری را در سرزمینی پهناور و در طی قرنها بهوجود آورده است و توانسته مسائل سازهای پیچیدهای را حل کند و شاهکارهای باشکوهی از معماری را خلق کند. مصالح طبیعی فلات ایران و فنون بومی سازهای، موجب استفاده وسیع از سازه های قوسی مبتنی بر تحمل نیروهای فشاری در عناصر معماری شده است. یکی از پیشرفتهترین این فنون سازهای برای پوشش فضا، باریکهتاقها هستند. پوشش توسط سازه های باریکهتاقی از دو دید قابل بررسی است، نخست از بعد تفکر که همان هندسه نظری است و سپس از لحاظ ساخت یا هندسه عملی مورد تحلیل قرارگیرد. پیوند این دو با یکدیگر، موجب شناخت و آگاهی این فناوری در پوشش فضا شده و به احیای آن کمک میکند.
این مقاله بر اساس روش توصیفی -تحلیلی است که برای تحلیل از روش مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است. بنا بهعلل مختلف از جمله کمبود منابع جامع و متمرکز در این زمینه، این پژوهش، به صورت مشاهده انجامگرفته و نیز مبتنی بر مطالعات و برداشتهای میدانی پیش رفته است.
بازشناسی و واکاوی در فناوری های گذشته، در عصر مدرن که نگاه به گذشته جایگاهی نداشته، امری ضروری بهنظر میرسد. بهعبارتی دیگر، با شناخت سازه های ایرانی میتوان در شیوه ساخت و نحوه عملکرد آن آگاهی لازم را کسب کرد. در این نوشتار، فناوری باریکهتاقها در معماری سنتی و جایگاه استفاده از آن مطرح شده مورد ارزیابی قرار میگیرد.